του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου
Πριν λίγες μέρες η εκπομπή «τριτολογίες» της ΕΡΤ φιλοξένησε για λίγη ώρα τον π. Νικόλαο Λουδοβίκο για τον γάμο και την τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια. Η δημοσιογράφος στην προσπάθειά της να «στριμώξει» τον π. Νικόλαο είπε και λόγια εκπληκτικής ελαφρότητας όπως «οι σημερινοί πολιτικοί είναι όπως ήταν ο φιλόσοφος Πλάτων στην εποχή του» ή «αφού αυτοί οι φιλόσοφοι έζησαν χιλιάδες χρόνια πριν γιατί να ακούσουμε τι λένε».
Ομολογώ στα 63 χρόνια της ζωής μου σπάνια έχω ακούσει τόσο φοβερά επιχειρήματα !
Θα παραθέσω μόνο αυτά που είπε ο π. Νικόλαος παραλείποντας τις παρεμβάσεις της δημοσιογράφου. «Θα έπρεπε να ανοιγόμαστε στο ερώτημα της ύπαρξης όλοι, παρά να θέλουμε να επιβάλλουμε την επιλογή μας. Κι αυτό έχει μακριά ιστορία. Ζούμε σε μια εποχή όπου η οντολογία έχει καταρρεύσει και στη θέση της έχει μπει η ψυχολογία.
Δεν ενδιαφέρει τι είναι τα όντα, αλλά πως αισθάνομαι εγώ. Και η ηθική, αν μιλάμε για ηθική, έχει από πίσω της μια οντολογία. Αν δεν έχει μια οντολογία, είναι μια ηθική του γούστου. Η ψυχολογία παράγει την ηθική του γούστου. Ηθική του γούστου σημαίνει, ότι έτσι είναι, επειδή έτσι μου αρέσει, όπως έλεγε ο Πιραντέλο έναν αιώνα πριν.
Είναι δύσκολο να συνεννοηθούμε μεταξύ μας οι άνθρωποι επειδή δεν υπάρχουν κριτήρια κοινά, δεν υπάρχουν κοινές πηγές νοήματος πια. Το θέμα σήμερα όπως τίθεται είναι, γιατί δεν είναι έτσι, αφού μου αρέσει εμένα. Αν το λέγατε αυτό στον Πλάτωνα, θα αρρώσταινε από το κακό του.
Είμαστε κληρονόμοι σημασιών. Δεν φτιάχνουμε εμείς τις σημασίες τώρα, αυτή την στιγμή. Αν φτιάχνουμε τώρα τις σημασίες, είναι επικίνδυνο. Κοιτώντας προς τα πίσω, ούτε στην χριστιανική, ούτε στην ελληνική φιλοσοφία, ούτε στους νόμους του Σόλωνα, ούτε στις ανατολικές θρησκείες, ούτε στο Ρωμαϊκό, στο Βυζαντινό Δίκαιο (είπε κι άλλα) δεν θα βρείτε ποτέ πουθενά την λέξη γάμος να συνδέεται με σύζευξη ομοφίλων. Είναι σεβαστή όμως.
Κάθε άνθρωπος είναι ένα απέραντο πλάσμα και είναι ένας μύστης και ένας νοσταλγός του Απολύτου. Κι αυτό είναι απείρως σεβαστό. Κι αν κάτι έχουμε διδαχθεί από τα ερωτικά κείμενα της αρχαιότητας, είναι ότι ο έρωτας είναι παραπεμπτικός. Δεν είναι απλά σεξουαλικότητα ο έρωτας. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα ο έρωτας από το ένα σώμα πάει στα πολλά σώματα και καταλήγει τελικά στο Ένα, γι αυτό και δεν είναι ολοκληρωμένος ο έρωτας αν δεν ανοιχτεί προς το Ένα , προς το Απόλυτο.
Δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να μιλήσουμε πρακτικά επειδή έχει σημασία από πού αντλούμε τις σημασίες. Αν αποφασίσουμε ότι δεν θα αντλούμε τις σημασίες από το παρελθόν, ούτε από τη φύση όπως οι αρχαίοι, ούτε από την Γραφή, τότε η οντολογία καταρρέει, και απομένει τελικά το τρομερό ερώτημα της ηθικής του γούστου δηλαδή ζω όπως μου αρέσει.
Ο Ηράκλειτος έλεγε θέλω να ζήσω όπως ζουν τα όντα, ο κόσμος. Μ’ ενδιαφέρει η αρμονία του κόσμου στην οποία μετέχω. Δεν θέλω να χαλάσω την παγκόσμια αυτή αρμονία.
Αν η Εκκλησία ευλογούσε οποιαδήποτε προτίμηση θα έπρεπε να ευλογήσει και την προτίμηση κάποιου ο οποίος θέλει να συζευχθεί τον σκύλο του. Έρχονται στο γραφείο μου άνθρωποι και μου λένε αισθάνομαι πολύ καλύτερα με τον σκύλο μου παρά με την γυναίκα μου. Γιατί να μη συζευχθεί τον σκύλο του;
Και γιατί να μην έχουν δίκιο τα παιδιά στην Αγγλία που λένε στον δάσκαλο «είμαι σκύλος, εσύ είσαι σκύλος ; Όχι, λέει ο δάσκαλος. -Τότε δεν έχεις δικαίωμα να με διδάσκεις».
Η ελευθερία πρέπει να έχει σοφία μέσα της. Πρέπει να συνδέεται με το νόημα των όντων. Η σοφία αυτή ορίζεται από παραδόσεις πνευματικές οι οποίες φτάνουν η μια εδώ, η άλλη εκεί, είναι όμως πολύ σεβαστές όλες.
Ο ομόφυλος να κάνε παιδί μόνος του δεν μπορεί. Δυο άντρες θέλουν ένα παιδί. Και χρησιμοποιούν μια γυναίκα ως τι ; Ως κλωσσομηχανή ; Δηλαδή η γυναίκα αυτή δεν έχει δικαίωμα το παιδί αυτό να το έχει δικό της ; Και δυο γυναίκες το ίδιο. Η μητρότητα γιατί καταργείται εδώ ;
Η καταστατική απόρριψη της λειτουργίας της μητρότητας μέσα σε μια σχέση με ένα παιδί, η καταστατική απόρριψη, έχει ένα πρόβλημα ηθικό για μένα. Όπως και η καταστατική απόρριψη της πατρότητας.
Ακούστε, εγώ δεν είμαι αυτός ο οποίος θα αρνηθεί το δικαίωμα οποιουδήποτε να θέλει και να ζητάει οτιδήποτε και να το πραγματώνει με μια κοινή συμφωνία που θα κάνει το κράτος με τα υποκείμενα τα οποία το αποτελούν. Αυτό είναι το πρώτο.
Το άλλο είναι, το κατά πόσο σχετίζεται η ζωή μας μ’ αυτό που έλεγε πάλι ένας αρχαίος φιλόσοφος και ο άγιος Μάξιμος ο ομολογητής « Το κατά αλήθειαν ζειν». Να ζω αληθεύοντας. Να ζω όχι απλώς εκπληρώνοντας την επιθυμία μου, αλλά εκπληρώνοντας την βαθύτερη αλήθεια μου.
Ο Αριστοτέλης θα σας έλεγε ότι η φύση είναι δεδομένη. Την εκπληρώνουμε επειδή υπάρχει, δεν την εφευρίσκουμε. Βέβαια στην νεωτερικότητα θα σας πει ο ακραίος υπαρξιστής, ότι δεν υπάρχει φύση, ότι υπάρχει απλά μια προβολή στο μέλλον. Εδώ, η ελευθερία φαίνεται μεγαλύτερη, έχει όμως την ίδια σοφία ;
Αυτό που ελευθερώνει στην Εκκλησία είναι ότι η ίδια η σεξουαλικότητα, όπως είπα, παραπέμπει στο Απόλυτο και κάποια στιγμή έχει ένα τέλος. Το τέλος μπορεί να συμβεί και στη ζωή αυτή. Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι δεν μπορούν να ασκήσουν την σεξουαλικότητα για πολλούς λόγους, τους ξέρετε.
Άνθρωποι που επιλέγουν να μην ασκήσουν την σεξουαλικότητα. Αυτό δεν σημαίνει, όπως ήξερε πολύ καλά και ο Φρόυντ, πως η σεξουαλικότητα δεν υπάρχει.
Υπάρχει ένας έρως ο οποίος αναπτύσσεται και αγκαλιάζει τελικά το Απόλυτο. Γι αυτό ακριβώς και ο έρωτας κάθε ανθρώπου είναι σεβαστός, αλλά προσέξτε. Το να θέλει αυτό το πράγμα να γίνει γάμος οπωσδήποτε, μου θυμίζει την ρήση του Γάλλου φιλοσόφου Μισυά, που έλεγε το εξής «δεν μπορώ να καταλάβω γιατί οι επαναστάτες τελικά αγκαλιάζουν τους θεσμούς που κατέρριψαν».
Ποιος θεσμός έχει κατατριφθεί και τον αγκαλιάζουν ; Ο ετερόφυλος γάμος. Έχω φίλους ομοφυλόφιλους και λένε ακριβώς αυτό «αν η ομόφυλη σχέση είναι κάτι, δεν θέλω να την βάλω στο ζυγό του γάμου, από τον οποίο ζυγό εγώ απεχώρησα, και του οποίου είμαι και θύμα», αν υπήρχε πίσω μια οικογένεια κλπ.
Επιμένω σ’ αυτό. Είμαστε κληρονόμοι σημασιών. Αν σας πω τώρα εγώ, ότι ελευθερία είναι να περπατάς με τα τέσσερα και να γαυγίζεις, θα μου πείτε, άκου να δεις, την ελευθερία εγώ την ξέρω αλλιώς …
Οι έννοιες έχουν παρελθόν. Δεν έχουν μόνο παρόν. Αν έχουν μόνο παρόν αναλαμβάνουμε την ευθύνη πιθανόν και της διαστρέβλωσής τους. Δεν είναι απλά ότι θα κάνω ότι θέλω. Είναι ότι αυτό που θέλω να κάνω έχει μια προϊστορία, την οποία πρέπει να τη φέρω σε μένα και να εξηγήσω γιατί αυτό που κάνω τώρα δεν έγινε παλιά.
Μ’ αρέσουν οι επαναστάσεις, αλλά πρέπει να έχουν ένα νόημα και κυρίως σύνδεση με το παρελθόν, όπως ο Όργουελ. Ήταν ένας φοβερός αναρχικός, αλλά ταυτόχρονα ήταν ένας συντηρητικός.
Δηλαδή να σώσουμε ότι μαρτυρείται γνήσια. Και να εξηγήσουμε γιατί κάνουμε αυτό που κάνουμε και γιατί δεν έγινε παλιά. Και με τον τρόπο αυτό θα κερδίσουμε και την κοινωνία.
Το απλώς, το κάνω επειδή μου αρέσει, εμένα προσωπικά με τρομάζει, σας είπα γιατί. Γιατί θέλω να αληθεύει, και να αληθεύετε κι εσείς μέσα στην επιθυμία μου.
Δεν είπα τίποτα σχεδόν για το θέμα. Στην πραγματικότητα πρέπει να συζητήσουμε την ανθρώπινη πραγματικότητα όλων αυτών των πραγμάτων και να δώσουμε τις πραγματικές προοπτικές τους. Διότι οι άνθρωποι αυτοί, λέω συχνά στους φοιτητές μου έχουμε τεράστια ευθύνη απέναντι στους ανθρώπους που στεναχωρήσαμε και πληγώσαμε και βάλαμε στο περιθώριο εξ αιτίας αυτών των πραγμάτων».
Δεν μου άρεσε που η δημοσιογράφος δεν άφηνε τον π. Νικόλαο να ολοκληρώσει και βιαζόταν να πει η ίδια την άποψή της. Δυστυχώς πολλοί δημοσιογράφοι στην Ελλάδα αγνοούν μια φράση που ειπώθηκε για τον πραγματικά μεγάλο Δημοσιογράφο Κάρσον :
«Ποτέ δεν ξέχασε ότι ο λόγος που τον είχαν προσλάβει δεν ήταν να λέει την άποψή του ως αυθεντία. Πάνω απ’ όλα ήταν ένας εξερευνητής του Εγώ των άλλων ανθρώπων».
Και μιας και η δημοσιογράφος θεώρησε τους σημερινούς πολιτικούς ισάξιους με τον Πλάτωνα, θα της κάνω δώρο μια φράση του Πλάτωνα που δυστυχώς ταιριάζει στους περισσότερους σημερινούς πολιτικούς : «Αν ο πολιτικός όσο ισχυρός κι αν είναι, αφήνει τον λαό του πιο ανόητο, πιο οκνηρό και διεφθαρμένο απ’ ότι τον βρήκε, είναι κακός πολιτικός».
