Για την επίλυση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας
Γράφουν οι Κώστας Γκούμας και Τάσος Μπαρμπούτης
Η αφορμή για την σημερινή μας παρέμβαση ήταν κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες επισημάνσεις για το «αρδευτικό νερό» που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα. Από αυτές επιλέγουμε ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα που αποτυπώνουν ανάγλυφα την κατάσταση στη χώρα μας.
«Η διαχείριση του αρδευτικού νερού μέσα από την ΚΑΠ και τον στρατηγικό μας σχεδιασμό…….είναι ένα θέμα πολυδιάστατο που άπτεται της πολιτικής της ΕΕ όχι μόνο για την γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη, αλλά και των πολιτικών της για το περιβάλλον, το κλίμα και την εδαφική συνοχή των αγροτικών της περιοχών».
«….το πρόβλημα της διαχείρισης των υδάτων είναι το οξύτερο περιβαλλοντικό πρόβλημα της ελληνικής γεωργίας…» αναφέροντας, μεταξύ άλλων, σαν σημαντικούς λόγους «την πολύ μεγάλη σπατάλη ύδατος», τις πολύ μεγάλες απώλειες «στα παλιά και συνήθως χωρίς επιμελημένη συντήρηση αρδευτικά δίκτυα».
«….η επιφανειακή άρδευση αντιπροσωπεύει μόλις το 30% των χρησιμοποιούμενων μεθόδων άρδευσης, γεγονός που καταδεικνύει τις τεράστιες δυνατότητες βελτίωσης του βαθμού απόδοσης των αρδεύσεων και, άρα, της εξοικονόμησης ύδατος».
Επίσης επισημαίνεται ο «Μικρός αριθμός τεχνητών ταμιευτήρων σε σχέση με τα ευρωπαϊκά και παγκόσμια δεδομένα», η «Τεράστια αντλητική καταπόνηση στα υπόγεια υδατικά συστήματα» και βεβαίως το αδιαμφισβήτητο γεγονός πως «…το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας βρίσκεται κάτω από μεσαίο και μεγάλο κίνδυνο ερημοποίησης».
Το ενδιαφέρον γίνεται ακόμη μεγαλύτερο αν λάβουμε υπόψη πως οι εκτιμήσεις αυτές ανήκουν στον κ. Δ. Παπαγιαννίδη, γενικό γραμματέα Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) και διατυπώθηκαν πρόσφατα σε σχετικό άρθρο του με τίτλο «Το αρδευτικό νερό στο επίκεντρο της Πράσινης Γεωργίας στη νέα ΚΑΠ 2023-2027», που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο ypaithros.gr (δες εδώ).
Στο άρθρο αυτό παρατίθενται αναλυτικά οι «προκλήσεις» που διαμορφώνονται στην τρέχουσα περίοδο των «αλλαγών» και στις οποίες πρέπει να προσαρμοστούμε.
Ειδικότερα αναφέρονται οι επιπτώσεις από την κλιματική κρίση, οι στόχοι των δημοσίων επενδύσεων στον τομέα της γεωργίας στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ και κάποιοι από τους σχεδιασμούς και άξονες της πολιτικής της κυβέρνησης για την επίτευξη των στόχων αυτών, συνοδευόμενοι από ένα πλήθος στοιχείων και επιμέρους διαπιστώσεων.
Είναι εντυπωσιακό πως όλες οι παραπάνω αναφορές προσιδιάζουν απόλυτα στις συνθήκες που επικρατούν στη Θεσσαλία, λες και το άρθρο αυτό γράφτηκε για να περιγράψει τα προβλήματα της περιοχής μας !
Θα παρατηρήσουμε όμως πως ο κ. Παπαγιαννίδης, παρότι πολιτικό στέλεχος του ΥΠΑΑΤ που διατηρεί την συγκεκριμένη πολιτική θέση από την προηγούμενη κυβερνητική θητεία, δεν επιχείρησε κάποια σύνδεση με την προηγούμενη περίοδο αλλά επικεντρώθηκε αποκλειστικά στις νέες πολιτικές θέσεις και στόχους της κυβέρνησης. Πολιτικές όμως στο αρδευτικό νερό εφαρμόστηκαν και κατά την προηγούμενη τετραετία και πολύ θα θέλαμε να γνωρίζουμε τον απολογισμό αυτής της περιόδου, έστω και εάν το ΥΠΑΑΤ κατέχει ένα μόνο μέρος των αρμοδιοτήτων στο θέμα αυτό.
Θυμίζουμε πως σε αυτό τον πολιτικό χώρο – ορθώς κατά την άποψη μας –προβάλλεται ιδιαίτερα η έννοια της «αξιολόγησης» σε πολιτικές και πρόσωπα, σε όλα τα επίπεδα.
Πως τα πήγε λοιπόν η κυβέρνηση στην διαχείριση του αρδευτικού νερού, την οποία ο ίδιος ο κ. Παπαγιαννίδης χαρακτηρίζει ως το «οξύτερο περιβαλλοντικό πρόβλημα της Ελληνικής γεωργίας»;
Επειδή όπως συνέβη και κατά την προεκλογική περίοδο απάντηση σε τέτοια θέματα δεν περιμένουμε, η δική μας εκτίμηση είναι πως η κυβέρνηση της ΝΔ επέδειξε σοβαρή αδυναμία πολιτικής διεύθυνσης, συντονισμού και διαχείρισης στο μείζον θέμα των υδάτων.
Δυστυχώς για αυτήν, το γεγονός ότι από τον ΣΥΡΙΖΑ είχε παραλάβει μια εξίσου απογοητευτική κατάσταση, καθόλου δεν αποτελεί δικαιολογία αποτυχίας.
[Σημ. : Για την δραματική κατάσταση που βρίσκεται ο τομέας του «αρδευτικού νερού» και ειδικότερα στη Θεσσαλία, οι ευθύνες στην κυβέρνηση είναι συνολικές και προφανώς με όσα αναφέρουμε δεν έχουμε την παραμικρή πρόθεση να στοχοποιήσουμε προσωπικά τον κ. Παπαγιαννίδη. Εκτός αυτού, οι ευθύνες «μοιράζονται» αναλογικά σε πολύ περισσότερες από μια κυβερνήσεις καθώς, ως γνωστόν, το κράτος έχει συνέχεια].
Ας επιστρέψουμε και πάλι στο οξύτατο υδατικό – περιβαλλοντικό – αναπτυξιακό πρόβλημα της Θεσσαλίας.
Το Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων (2η αναθεώρηση ΣΔΛΑΠ, περίοδος 2017 έως σήμερα) που ήδη βρίσκεται σε διαβούλευση, επιβεβαιώνει γενικές γραμμές όλα τα παραπάνω για την κατάσταση στο ΥΔ Θεσσαλίας, αποδίδοντας την στις κακές πρακτικές στη γεωργία, στις υπεραπολήψεις νερού από τα υδάτινα οικοσυστήματα, στην απουσία νέων ταμιευτήρων και σύγχρονων αρδευτικών δικτύων κλπ.
Όλα αυτά είχαν σαν αποτελέσματα τα υψηλά ετήσια ελλείμματα στην κατανάλωση αρδευτικού νερού καθώς και την κολοσσιαία συσσώρευση παλαιών ελλειμμάτων που καμμιά απολύτως κυβέρνηση δεν μερίμνησε να «αποπληρωθούν», ταυτίζοντας τις πολιτικές τους με την καταστροφή των υδάτινων οικοσυστημάτων.
Ουσιαστικά, όλα αυτά τα χρόνια (και όχι μόνο επί ΝΔ), καμία πρόοδος δεν έχει καταγραφεί (μάλλον για επιδείνωση πρόκειται) από τους επιστήμονες μελετητές, και είμαστε βέβαιοι πως δύσκολα κάποιος θα διαφωνήσει με αυτό.
Ανάλογες είναι οι εκτιμήσεις ως προς την «εξοικονόμηση» νερού, δεδομένου πως για επίτευξη του αντίστοιχου στόχου που περιέχεται στο ισχύον από το 2017 ΣΔΛΑΠ/ΥΔΘ απαιτούνται σημαντικές δαπάνες και νέα σύγχρονα αρδευτικά έργα.
Είναι εξάλλου γνωστό πως ο κύριος όγκος απωλειών νερού καταγράφεται στην μεταφορά και διανομή των υδάτων προς άρδευση των καλλιεργειών, που συχνά πραγματοποιούνται μέσω ανοικτών ή/και κακοσυντηρημένων αγωγών (όπως και ο κ. Παπαγιαννίδης αναγνωρίζει).
Δυστυχώς και εδώ δεν υπήρξε πρόοδος, απόλυτα λογικό εφόσον όλα αυτά τα χρόνια δεν προστέθηκαν σημαντικά νέα έργα και απέχουμε πολύ από τα επιτεύγματα άλλων χωρών της ΕΕ (πχ. Μεσογειακός νότος).
Θα θυμίσουμε πως πριν τις πρόσφατες εκλογές είχαμε ζητήσει από τα κόμματα να δεσμευτούν σε συγκεκριμένους στόχους σε όλα τα θέματα που αφορούν τα νερά και την διαχείριση τους στο ΥΔΘ.
Παρόλα αυτά και παρά τα μεγάλα λόγια και τις διθυραμβικές ανακοινώσεις για «χιλιάδες έργα», καμία δημόσια συζήτηση δεν υπήρξε, καμία δέσμευση δεν αναλήφθηκε και φυσικά η Θεσσαλία παραμένει στην κατάσταση που αποτυπώνει ο κ. Παπαγιαννίδης.
Ελπίζουμε πως τώρα με την διαβούλευση για την 2η αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΛΑΠ) οι κυβερνητικοί παράγοντες θα αναλάβουν επιτέλους δεσμεύσεις για το αρδευτικό νερό και την αντιμετώπιση των καταστροφικών ελλειμμάτων στη Θεσσαλία, με συγκεκριμένο όμως προγραμματισμό έργων (και όχι αοριστίες για τα ….δισεκατομμύρια που «θα» επενδυθούν), ώστε να ξεφύγουμε από την απογοητευτική κατάσταση που οι ίδιοι καταγράφουν.
*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,
*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
