Ποιητής της ουτοπίας, των υπαρξιακών αναζητήσεων, των εναγώνιων περιπλανήσεων, της αλληγορίας, του συμβολισμού, των σπαρακτικών επικών δρόμων που «βαδίζουν» στον ρομαντισμό με στοιχεία δράματος και παραλόγου, ο Τάσος Λειβαδίτης, γεννήθηκε στην Αθήνα, στις 20 Απριλίου 1922.
«…Όσο για μένα,
είχα πολλές υπέροχες στιγμές,
μιας και δεν ήμουνα ποτέ
του κόσμου ετούτου…» έγραψε στο «Εγχειρίδιο ευθανασίας» το 1979
Ποιητής της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς , η ποίησή του έχει σαφή ανθρωπιστικά μηνύματα και είναι πολιτικά ενταγμένη. Στα ποιήματά του αφήνει αναπάντητα ερωτήματα και κάνει χρήση των αποσιωπητικών, αφήνοντας έτσι τον αναγνώστη να κάνει τις δικές του προεκτάσεις.
Στο εκτενές, συνθετικό ποίημα με θεατρικό χαρακτήρα , «Καντάτα» (1960),έγραψε μεταξύ άλλων:
« Ένα περίεργο επεισόδιο διαβάζαμε τελευταία στις εφημερίδες,
ένας άντρας πήγε σ’ ένα απ’ αυτά τα «σπίτια»,
πήρε μια γυναίκα,
μα μόλις μπαίνουν στο δωμάτιο,
αντί να γδυθεί και να επαναλάβει την αιώνια κίνηση,
γονάτισε μπροστά της, λέει, και της ζητούσε να τον αφήσει
να κλάψει στα πόδια της. Εκείνη βάζει τις φωνές,
«εδώ έρχονται για άλλα πράγματα»,
οι άλλοι απ’ έξω δώστου χτυπήματα στην πόρτα.
Με τα πολλά άνοιξαν και τον διώξανε με τις κλωτσιές
— ακούς εκεί διαστροφή να θέλει, να κλάψει μπρος σε μια γυναίκα.
Εκείνος έστριψε τη γωνία και χάθηκε καταντροπιασμένος.
Κανείς δεν τον ξανάδε πια.
Και μόνο εκείνη η γυναίκα,
θα ‘ρθει η αναπότρεπτη ώρα μια νύχτα, που θα νοιώσει τον τρόμο ξαφνικά,
πως στέρησε τον εαυτό της απ’ την πιο βαθιά,
την πιο μεγάλη ερωτική πράξη
μην αφήνοντας έναν άντρα να κλάψει στα πόδια της».
Ο Τάσος Λειβαδίτης ονομάζοντας το πολύστιχο ποίημά του – το οποίο είναι δομημένο σε ποιητικές ενότητες – με τον μουσικό όρο Καντάτα, «παντρεύει» την ποίηση με την μουσική και αντιστοιχεί το ποιητικό με το μουσικό έργο.
Cantata από το canto=τραγουδώ: στη μουσική έτσι ονομάζεται μια φωνητική σύνθεση συμφωνικού χαρακτήρα με περιεχόμενο συνήθως θρησκευτικό, η οποία περιλαμβάνει ορχηστρικά μέρη, χορωδιακά, άριες και απαγγελίες.
Αλλά τα βράδια
Και να που φτάσαμε εδώ
Χωρίς αποσκευές
Μα μ’ ένα τόσο ωραίο φεγγάρι.
Και εγώ ονειρεύτηκα έναν καλύτερο κόσμο
φτωχή ανθρωπότητα, δεν μπόρεσες
ούτε ένα κεφάλαιο να γράψεις ακόμα.
Σα σανίδα από θλιβερό ναυάγιο
ταξιδεύει η γηραιά μας ήπειρος.
Αλλά τα βράδια τι όμορφα
που μυρίζει η γη…
Βέβαια αγάπησε
τα ιδανικά της ανθρωπότητας,
αλλά τα πουλιά
πετούσαν πιο πέρα.
Σκληρός, άκαρδος κόσμος,
που δεν άνοιξε ποτέ μιαν ομπρέλα
πάνω απ’ το δέντρο που βρέχεται.
Αλλά τα βράδια τι όμορφα
που μυρίζει η γη…
Ύστερα ανακάλυψαν την πυξίδα
για να πεθαίνουν κι αλλού
και την απληστία
για να μένουν νεκροί για πάντα.
Αλλά καθώς βραδιάζει
ένα φλάουτο κάπου
ή ένα άστρο συνηγορεί
για όλη την ανθρωπότητα.
Αλλά τα βράδια τι όμορφα
που μυρίζει η γη…
Καθώς μένω στο δωμάτιο μου,
μου ’ρχονται άξαφνα φαεινές ιδέες.
Φοράω το σακάκι του πατέρα
κι έτσι είμαστε δυο,
κι αν κάποτε μ’ άκουσαν να γαβγίζω
ήταν για να δώσω
έναν αέρα εξοχής στο δωμάτιο.
Αλλά τα βράδια τι όμορφα
που μυρίζει η γη…
Κάποτε θα αποδίδουμε δικαιοσύνη
μ’ ένα άστρο ή μ’ ένα γιασεμί
σαν ένα τραγούδι που καθώς βρέχει
παίρνει το μέρος των φτωχών.
Αλλά τα βράδια τι όμορφα
που μυρίζει η γη!
Δως μου το χέρι σου…
Δως μου το χέρι σου…
Χειρόγραφα Φθινοπώρου
Το 1988 ο ποιητής έφυγε από τη ζωή. «Τα χειρόγραφα Φθινοπώρου» εκδόθηκαν μετά τον θάνατό του. Μέσα από αυτή την ποιητική συλλογή, ολοκλήρωσε, την ποιητική του κατεύθυνση προς τα υπαρξιακά ζητήματα. Οι στοχαστικές ερωτήσεις πολλές, η ματαιότητα παρούσα, όπως και το όνειρο. Και η φθορά, συνταξιδιώτης του χρόνου.
Λοιπόν, πού ζήσαμε;
Ούτε εδώ, ούτε εκεί.
[…]
Μια νύχτα του καλοκαιριού, παιδί ακόμα, βγήκα απ' το σπίτι και ξάπλωσα στον κήπο
κι όπως κοίταξα τον Ουρανό, Θεέ μου, τι απεραντοσύνη, πόσα άστρα, μ' έπιασε πανικός.
Από τότε ξέρω πως δε θα προφτάσω (Η στάχτη)
Καμιά φορά σκέφτομαι: τι θα 'κανα αλήθεια αν ξανάρχιζα τη ζωή μου; Πάλι εδώ θα' φτανα
στην άκρη του κόσμου… Ω Κύριε των μακρινών σταθμών που τους διαβαίνουμε κάποτε μες στο όνειρο…
Ενώ ένας πλανόδιος οργανοπαίχτης στο δρόμο με μια λυπημένη μουσική θα δωροδοκεί το δειλινό ν'αργοπορεί…
Κι ίσως θα πρέπει να χαθείς ολότελα για να μάθεις κάποτε ποιος είσαι… (Η ερώτηση)
Author: Λέλα Κατεχάκη
