Τον φετινό Αύγουστο, και πιο συγκεκριμένο το διήμερο 10-11 Αυγούστου, συνεχίζονται οι δράσεις για το γκρέμισμα του φράγματος που έχει δημιουργηθεί στη Μεσοχώρα[1] του νομού Τρικάλων, δράσεις που πραγματοποιούνται καθ’ όλη την ιστορική περίοδο που διανύουμε, συναρθρώνοντας έναν εμπρόθετο ακτιβισμό οικολογικής χροιάς, με την διαμαρτυρία για ένα ευρύτερο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που περιλαμβάνει ένα ευδιάκριτο ενεργειακό αποτύπωμα, την «δικαιωματική διάσταση»[2] για να χρησιμοποιήσουμε έναν όρο του Γιώργου Μπιθυμήτρη, με μία πρόσληψη της υπάρχουσας κοινωνικοπολιτικής συνθήκης που, αφενός μεν χρησιμοποιεί Μαρξικά εννοιολογικά εργαλεία (‘εκμετάλλευση-απαλλοτρίωση της γης’), αφετέρου δε, δύναται να χρησιμοποιήσει ή αλλιώς, να ασκηθεί στην «άμεση δημοκρατία ως δημιουργική μορφή συγκρότησης κοινωνικών και πολιτικών ομάδων»,[3] κατά την διαπίστωση της Ελένης Πορτάλιου, συνιστώντας ένα ιδιαίτερο ‘πείραμα’ κοινωνικής διαμαρτυρίας που θέτει στο επίκεντρο της δράσης του το περιβάλλον, όχι ως ‘αφηρημένη’ έννοια, αλλά ως ίδιο όρο ζωής και διαρκούς διεκδίκησης της.
Το κίνημα που έχει συγκροτηθεί με αφορμή την κατασκευή του φράγματος στη Μεσοχώρα[4] (ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον εγχείρημα καταγραφής των κοινωνικών-παραγωγικών, συμβολικών συνεπειών που επιφέρει η κατασκευή ενός φράγματος σε μία περιοχή, είναι η ταινία μικρού μήκους ‘Το Φράγμα’ του Γιώργου Τελτζίδη),[5] με ‘φορτισμένους’ όρους θέτει τα προτάγματα συλλογικής δράσης, εγγράφοντας στο εσωτερικό του την δυνατότητα μίας συλλογικής κινητοποίησης που δύναται να υπερβεί το χωριό της Μεσοχώρας και τους κατοίκους του που συμμετέχουν στην όλη δράση, απευθύνοντας εγκλήσεις συλλογικής κινητοποιήσεις και σε περιβαλλοντικές συλλογικότητας ανά την επικράτεια, συγκεκριμενοποιώντας πλέον ως ζητούμενο, την αποδόμηση ενός φράγματος που θεωρείται «ταφόπλακα»,[6] όπως τονίζεται χαρακτηριστικά για τον ποταμό Αχελώο.
Στην ανακοίνωση για την πραγματοποίηση του διημέρου, αναγράφεται πως: «Μετά τις πολλές μεταλλαγές που υπέστη στο διάστημα τεσσάρων δεκαετιών ο σκοπός των έργων στον άνω ρου του Αχελώου, σήμερα αντιμετωπίζουμε την περιβαλλοντική αδειοδότηση του φράγματος της Μεσοχώρας ως -ανεξάρτητου από την εκτροπή- έργο καθαρά ενεργειακού σκοπού. Κανέναν, όμως, δεν μπορούν να κοροϊδέψουν. Η πρόθεση για αποπεράτωση του φράγματος της Συκιάς και η συντήρηση της σήραγγας εκτροπής του Αχελώου αποκαλύπτουν την κρυφή απόφαση για την τμηματική της ολοκλήρωση. Βάφτισαν «πράσινο» ένα τεράστιο υδροηλεκτρικό φράγμα, το οποίο γίνεται ταφόπλακα του τελευταίου άγριου κομματιού του Αχελώου, αφού από τη Μεσοχώρα και κάτω ο «θεός» ποταμός έχει εγκιβωτιστεί από αλλεπάλληλα φράγματα στα Κρεμαστά, στο Καστράκι, στο Στράτο και στον Ταυρωπό».[7]
Με ευκρίνεια τίθεται το ζήτημα της ιστορικότητας της κατασκευής του φράγματος και, ευρύτερα, του «σκοπού των έργων στον άνω ρου του Αχελώου»,[8] σημαίνεται το επι-γενόμενο πλαίσιο της λειτουργίας του υδροηλεκτρικού φράγματος στη Μεσοχώρα[9] ως πλαίσιο «καθαρά ενεργειακού σκοπού»,[10] προσδιορίζεται η λεκτική και πολιτική ‘απο-κάλυψη’ της εκτροπής του Αχελώου[11] που, εν προκειμένω, σχετίζεται και με την δυνατότητα λειτουργίας του φράγματος, προσδιορίζοντας παράλληλα όχι την εκκίνηση, όσο την ευρύτητα της φυσικής και τελειωτικής ‘καταστροφής’ του ποταμού, που δύναται να επι-φέρει η λειτουργία του φράγματος, συμπληρώνοντας την εικόνα της ‘καταστροφής’ που ‘έχει όνομα’: ‘Κρεμαστά, Καστράκι, Στράτο και Ταυρωπό,’ φράγματα τα οποία αποκόπτουν τον ποταμό από τις πηγές του.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι «όροι που χρησιμοποιούνται δεν είναι διόλου ουδέτεροι, παρέχοντας τις πρώτες ύλες για τη συγκρότηση συλλογικών ταυτοτήτων»,[12] για να παραφράσουμε ελαφρά τον Νίκο Ποταμιάνο: στην περίπτωση του φράγματος στη Μεσοχώρα Τρικάλων, αναδεικνύουν τους όρους και τα χαρακτηριστικά μίας κινητοποίησης που βαπτίζεται ‘πράσινη’ όσο και πολιτική, παρέχουν την πρώτη ύλη για μία οριοθέτηση που επιτελείται αντιθετικά και συγκρουσιακά (ιστορική πλαισίωση) εναντίων όλων όσοι τα τελευταία σαράντα έτη συνέβαλλαν στην καταστροφή του φράγματος και των φραγμάτων και στη σταδιακή καταστροφή του Αχελώου ποταμού που δύναται να προκαλέσει μία «κοινωνική οδύνη»,[13] κατά την διαπίστωση του Kidron, προσιδιάζοντας προς την συγκρότηση μίας συλλογικής-κοινωνικής ταυτότητας που λαμβάνει χώρα με άξονα και με ορίζοντα την διάρκεια του περιβαλλοντικού-οικολογικού αγώνα για την αποτροπή της ολοκληρωτικής καταστροφής.
Παρακάτω, η πρόσληψη ή η αναπαράσταση του κοινωνικού-πολιτικού γίγνεσθαι εξειδικεύεται περαιτέρω. «Οι βίαιες και εκτεταμένες ανακατατάξεις στον τομέα της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των φαραωνικών σχεδίων για εξόρυξη υδρογονανθράκων, δείχνουν πολύ καθαρά ότι ο έλεγχος του τομέα της διαχείρισης της ενέργειας και του νερού αποτελούν βασικό πεδίο δραστηριότητας των κεφαλαιουχικών λόμπι και των υποτακτικών τους κυβερνήσεων».[14]
Υπό αυτό το πρίσμα, η αναπαράσταση μορφών του κοινωνικοπολιτικού διαμέσου του λόγου που υιοθετείται και αρθρώνεται, νοηματοδοτεί το διακύβευμα που είναι η οικονομική-κεφαλαιακή συσσώρευση διαμέσου του «ελέγχου του τομέα διαχείρισης της ενέργειας και του νερού»,[15] εντός του οποίου ενσωματώνεται και η κατασκευή και η λειτουργία του φράγματος[16] στη Μεσοχώρα, προβάλλει ανάγλυφα ως δημόσιος λόγος και ρητορική, εν όψει διημέρου, ένα αντι-ελιτίστικο πρόσημο που δεν διαχωρίζει παρά εναλλάσσει μεταξύ των ‘κεφαλαιουχικών λόμπι’ και των ‘υποτακτικών τους κυβερνήσεων,’ (είναι από τις φορές που, εν καιρώ βαθιά κεφαλαιοκρατικής κρίσης, ένα κοινωνικό κίνημα προσδίδει στον όρο ‘υποτακτικός’ συνδηλώσεις ‘υποταγής’ και ‘υπηρεσίας’), σημασιοδοτώντας μία βίαιη επιτέλεση που, παραπέμποντας στον όρο της «δομικής βίας»[17] του Kleinman, που έχει ως άσκηση επί της γης και επί του περιβάλλοντος, ως μείζονα στόχο την άντληση κέρδους, ορίζοντας τον Κεφαλαιοκρατικό Τρόπο Παραγωγής ως ‘αυτό που είναι’: ‘εκμετάλλευση και συσσώρευση.’
Το τρίπτυχο έλεγχος, διακινδύνευση ολοκληρωτικής περιβαλλοντικής καταστροφής και κέρδος, σχηματοποιώντας ή αλλιώς συμπυκνώνοντας κοινωνικές-πολιτικές ορίζουσες και αναφορές, τίθενται στον αντίποδα (ανταγωνισμός) ενός διαφορετικού οράματος-σχεδίου για το περιβάλλον και για την άγρια ζωή, σχέδιο το οποίο, αναγνωρίζεται επιτακτικά την κρισιακή ιστορική περίοδο, ανασύροντας στη δημόσια σφαίρα την σημασία που αποκτά για τον σύγχρονο καπιταλισμό η κατάτμηση, ιδιωτικοποίηση και εκμετάλλευση της γης, όπως επίσης και για τον ελληνικό κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό με φαντασμαγορικά projects να σχεδιάζονται (Ελληνικό), και άλλα, μικρότερου μεγέθους, να υλοποιούνται ήδη, μεταβάλλοντας τις χρήσεις γης, δίχως να εκ-λείπει, από πλευράς κοινωνικών κινημάτων, μία ευρύτερη «ιδεολογική στροφή προς τον οικολογισμό»,[18] σύμφωνα με τα λεγόμενα του Λ. Λουλούδη, αντίληψη που απαντάται και στη δράση των συλλογικοτήτων για την αποδόμηση του φράγματος στη Μεσοχώρα[19] Τρικάλων, στο κίνημα ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων ως το νέο πεδίο κερδοφορίας μερίδων του εγχώριου αστικού συγκροτήματος εξουσίας, στο κίνημα ενάντια στην εγκατάσταση Αιολικών πάρκων στα Άγραφα, εντάσσοντας το περιβάλλον σε μία ευρύτερη στρατηγική δράσης και υπέρβασης, με ορίζουσα τον ανθρώπινο βιό-κοσμο.
Μεταξύ κινηματικών δρώντων και κράτους-κρατικών πολιτικών, προσδιορίζεται το είδος εκείνο της διαμαρτυρίας το οποίο και αποδίδει ιδιαίτερη έμφαση, όχι μόνο σε ό,τι δύναται να συμβολίσει το φράγμα, αλλά και στις προκείμενες μίας διαφορετικής προσέγγισης επί του κοινωνικού-οικονομικού-παραγωγικού μοντέλου που δεν παύει να αναζητείται, δίχως την προβολή ‘πρωτοποριών’ και προαποφασισμένων λύσεων.
Σίμος Ανδρονίδης
[1] Βλέπε σχετικά, ‘Κι αυτόν τον Αύγουστο στη Μεσοχώρα για τη Διάσωση του Αχελώου 10-11/08,’ Κινηματική Ιστοσελίδα, ‘Βαβυλωνία,’ Ιούλιος 2019, https://www.babylonia.gr/2019/07/27/ki-afton-ton-avgousto-sti-mesochora-gia-ti-diasosi-tou-acheloou-10-11-08/. Η χρησιμοποίηση του χρονικού περισσότερο προθήματος «Κι αυτόν» επιδιώκει να αναδείξει την εντατική συνέχεια της δράσης του κινήματος, που εδώ τίθεται ρητά: ‘η διάσωση του Αχελώου’ από ένα μπλοκ κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, με την δια-πάλη να ενέχει εκφάνσεις διατήρησης της ιστορικής μνήμης του ποταμού και της περιοχής. Εάν δε, προβούμε σε έναν ‘αιρετικό’ συλλογισμό, τότε, δύναται να αναφέρουμε ό,τι η έγκληση του Αυγούστου, η επανάληψη του συμβάντος (διήμερο) τον μήνα Αύγουστο, υπονοώντας το ‘όπως και πέρυσι’ (και όχι μόνο), τον ίδιο μήνα, τον Αύγουστο των αισθήσεων και της συλλογικής δράσης, ανακαλεί την ευρύτητα αναπαραγωγής που έχει αποκτήσει τον ίδιο μήνα, το γνωστό άσμα-«κείμενο» (Λεωνίδας Οικονόμου) ‘Αύγουστος,’ το οποίο και κάθε Αύγουστο (ιδίως τα τελευταία χρόνια), ‘ακούγεται’ και αναπαράγεται εκτατικά. Όπως κάθε Αύγουστο αναπαράγεται το άσμα του Νίκου Παπάζογλου, έτσι και τον φετινό Αύγουστο, ‘όπως και πέρυσι,’ όπως τον Αύγουστο των ‘τελευταίων ετών,’ θα ‘ακουστεί’ η συλλογική δράση-κινητοποίηση, τείνοντας στο υπόδειγμα της χρονικής πληθυντικότητας: ‘αυτός είναι ο δικός μας Αύγουστος.’
[2] Βλέπε σχετικά, Μπιθυμήτρης Γιώργος, ‘Μια ιδιότυπη Σοσιαλδημοκρατική Συνδικαλιστική ταυτότητα: ΠΑΣΟΚ και Συνδικάτα. Από τη Μεταπολίτευση και στην Κρίση,’ στο: Ασημακόπουλος Βασίλης & Τάσσης Χρύσανθος, (επιμ.), ‘ΠΑΣΟΚ 1974-2018. Πολιτική οργάνωση, Ιδεολογικές μετατοπίσεις, Κυβερνητικές πολιτικές,’ Πρόλογος: Σπουρδαλάκης Μιχάλης, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 2018, σελ. 136. Ο συγγραφέας του κειμένου, αναφέρεται στο σχήμα του «αιώνιου τριγώνου» (eternal triangle), που υιοθετεί ο R. Hyman, «τρίγωνο», που όσον αφορά την συνδικαλιστική εκπροσώπηση, φέρει τρεις πλευρές: «την αγορά (οικονομική διάσταση), την κοινωνία (κοινωνική-«δικαιωματική διάσταση») και την τάξη-πολιτικό υποκείμενο (πολιτική διάσταση)». Οι κινητοποιήσεις στη Μεσοχώρα και πέραν αυτής, στρέφονται προς το πεδίο του κοινωνικού, αναζητώντας στηρίγματα.
[3] Βλέπε σχετικά, Κατσορίδας Δημήτρης, ‘Τοπική Αυτοδιοίκηση και Αυτοδιαχείριση,’ Πρόλογος: Πορτάλιου Ελένη, Εκδόσεις red marks, Αθήνα, 2019, σελ. 11. Ο θεσμός της άμεσης δημοκρατίας, τίθεται στη βάση της αυτοδιαχείρισης και της αυτοδιαχειριζόμενης κοινωνίας, εκ-φέροντας όψεις αντι-γραφειοκρατικής πρόσληψης του πολιτικού, διαμέσου της ίδιας δόμησης τοπικών ‘κυττάρων’ διαβούλευσης, όπως περίπου πράττουν και οι συλλογικότητες για τη Μεσοχώρα.
[4] Το ίδιο το κίνημα επίσης συνιστά ένα εγχείρημα που αξιο-θεμελιώνεται πάνω στην αναζήτηση ενός ριζικά διαφορετικού και όχι μόνο εναλλακτικού τρόπου ζωής που δεν θέτει απλά την ‘κοινωνία πάνω από τα κέρδη,’ αλλά δεικνύει ως δεσπόζουσα την δόμηση της ως ‘κάτι άλλο’ συγκριτικά με το Κεφαλαιοκρατικό παρόν.
[5] Για την ταινία του σκηνοθέτη Γιώργου Τελτζίδη το ‘Φράγμα’ (Dam), η οποία και εκθέτει προεκτάσεις περιβαλλοντικής συνείδησης, τραυματικής εμπειρίας που όμως δίδεται λιτά και βίαια και όχι συναισθηματικά, για την βία ως αναπαράσταση ενός γίγνεσθαι που αλλάζει, βλέπε σχετικά, ‘Φράγμα,’ http://www.provoles.gr/movie’s_17_18/dram%20d1-5.htm. Μάλιστα, υπήρξε αναφορά από την συλλογικότητα ενάντια στην λειτουργία του Φράγματος στη Μεσοχώρα, στην ταινία μικρούς μήκους του Γιώργου Τελτζίδη, εκεί όπου αναζητείται, πέραν της σύγκλισης, η ταύτιση με ό,τι λαμβάνει χώρα.
[6] Βλέπε σχετικά, ‘Κι αυτόν τον Αύγουστο στη Μεσοχώρα για τη Διάσωση του Αχελώου 10-11/08…ό.π. Η λέξη ή το σημαίνον ‘ταφόπλακα,’ παραπέμπει στην οιονεί διαμόρφωση συνθηκών ‘θανάτου’ του φυσικού περιβάλλοντος και του ποταμού, στην ολοκλήρωση ενός ‘προμελετημένου εγκλήματος.’ Η θεώρηση της συγκεκριμένης πολιτικής ως περιβαλλοντικό ‘έγκλημα,’ διαπερνά εγκάρσια τον πολιτικό-ιδεολογικό λόγο που αρθρώνει το κίνημα, με την «ταφόπλακα» εν προκειμένω να σημαίνει ‘θάνατο’ αυτού που ‘γνωρίσαμε.’ Για αυτόν τον λόγο, ο αγώνας των κατοίκων και όχι μόνο, καθίσταται και αγώνας διασφάλισης του κοινωνικού περιβάλλοντος της περιοχής, αγώνας μνήμης.
[7] Βλέπε σχετικά, ‘Κι αυτόν τον Αύγουστο στη Μεσοχώρα για τη Διάσωση του Αχελώου 10-11/08…ό.π. Τα συμφέροντα δεν κατονομάζονται αλλά υπονοούνται, ανασύροντας στο επίκεντρο ανταγωνιστικές μαρτυρίες περί ανάπτυξης, με τον ποταμό, τον ποταμό Αχελώο, να φέρει ‘θεϊκές’ ιδιότητες, θεωρούμενος ως ποταμός-«θεός», με την καταστροφή του να σημαίνει την συνολικότερη διατάραξη της φυσικής ισορροπίας, τον θάνατο ενός ‘θεού’ που θυσιάζεται στο βωμό των «κεφαλαιουχικών λόμπι».
[8] Βλέπε σχετικά, ‘Κι αυτόν τον Αύγουστο στη Μεσοχώρα για τη Διάσωση του Αχελώου 10-11/08…ό.π. Η περιβαλλοντική ταυτότητα των διαδηλωτών, ευρύτερα του κινήματος, δεν δύναται να είναι και να εκφράζεται κύρια ως ακτιβιστική ταυτότητα, αμφισβήτησης και αναφοράς αιτημάτων. Και στην αρχή της βαθιάς οικονομικής-κεφαλαιοκρατικής κρίσης, όσο και μετά το 2014-2015, πυκνώνουν εκείνα τα κινήματα που φέρουν στην προμετωπίδα τους οικολογικούς στόχους που δεν απόσχουν από την κριτική στο υπόδειγμα της κρισιακής ‘αναπτυξιολαγνείας’ (Παναγιώτης Σωτήρης). Η μνημονιακή διαχείριση της κεφαλαιοκρατικής κρίσης, μεταβάλλει τους όρους ταξικής- αστικής αναπαραγωγής, αναδεικνύοντας δυνατότητες μίας περισσότερο οργανωμένης και συστηματικής κρατικής διαχείρισης και εκμετάλλευσης της γης, με άξονα την παρουσία του ‘Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου’ (ΤΑΙΠΕΔ), με πολιτικές συμπράξεων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, επιθετικών ιδιωτικοποιήσεων, συγκρότησης συνεργατικών σχημάτων ενίοτε και με την συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
[9] Σε ένα πανό διαδηλωτών ενδεικτικά αναγράφεται: «Ελεύθερος ο ρους του Αχελώου. Να πέσει το φράγμα», εκφράζοντας την ιστορική πλέον ‘αναγκαιότητα,’ πτώσης του φράγματος που ορίζεται επιτακτικά, ρητά, άμεσα, («Να πέσει το φράγμα»), για (κρίσιμη σήμανση) την ελευθερία ήτοι την ‘σωτηρία’ του ποταμού, την ‘κάθαρση’ και την ‘απολύτρωση’ του ποταμού-«θεού» (και της κοινωνίας), που ζητεί την ‘ελευθερία διέλευσης’, το αρχέγονο πνεύμα του. Βλέπε σχετικά, ‘Κι αυτόν τον Αύγουστο στη Μεσοχώρα για τη Διάσωση του Αχελώου 10-11/08…ό.π.
[10] Βλέπε σχετικά, ‘Κι αυτόν τον Αύγουστο στη Μεσοχώρα για τη Διάσωση του Αχελώου 10-11/08…ό.π. Η παραγωγή ενέργειας διαμέσου της χρήσης του υδροηλεκτρικού φράγματος ήταν ο στόχος που ετέθη εξαρχής. Η «κινηματική εκστρατεία» (Κώστας Κανελλόπουλος) γύρω από το φράγμα της Μεσοχώρας, την εκτροπή του Αχελώου Ποταμού, εκφράζει την διεκδίκηση της ‘απελευθέρωσης’ του ποταμού «προς τους εκάστοτε κρατούντες». Βλέπε σχετικά, Κανελλόπουλος Κώστας, ‘Η Διαλεκτική κομμάτων και κινημάτων στην ελληνική πολιτική. Το ΠΑΣΟΚ από το αντιδικτατορικό κίνημα στους αγανακτισμένους, στο: Ασημακόπουλος Βασίλης & Τάσσης Χρύσανθος, (επιμ.), ‘ΠΑΣΟΚ 1974-2018. Πολιτική οργάνωση, Ιδεολογικές μετατοπίσεις, Κυβερνητικές πολιτικές…ό.π., σελ. 204.
[11] Ο λόγος περί ποταμού «θεού», υπενθυμίζει την ποιητική έγκληση του Ηλία Τσέχου με τίτλο ‘Δάφνε Πόταμε,’ με τον Ποταμό να σημαίνεται τελετουργικά, ως χώρο εμβάπτισης και ‘αναγέννησης΄ ενώ αντίστοιχα ο Αχελώος ο «θεός» που επιθυμεί να δια-κρατήσει την εναπομείνουσα μορφή του.
[12] Βλέπε σχετικά, Ποταμιάνος Νίκος, ‘Πως συγκροτήθηκε μια νέα ταξική ταυτότητα: Η «μέση αστική τάξις», 1919-1925,’ στο: Γαβριηλίδου Ζωή, Κωνσταντινίδου Μαρία, Μαυρέλος Νίκος, Ντεληγιάννης Ιωάννης, Παπαδοπούλου Ιωάννα, Τσομής Γεώργιος, Συμεωνίδου Πολυξένη, (επιμ.), Ταυτότητες Γλώσσα και Λογοτεχνία, Πρακτικά Επετειακού Συνεδρίου, Β’ Τόμος, Κομοτηνή: Σαΐτα, σελ. 749-750.
[13] Αναφέρεται στο: Οικονόμου Λεωνίδας, ‘Στέλιος Καζαντζίδης. Τραύμα και συμβολική θεραπεία στο λαϊκό τραγούδι,’ Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2015, σελ. 115. Η «κοινωνική οδύνη» ως έννοια που δύναται να ‘ενσαρκώσει’ την δυνατότητα της καταστροφής του Αχελώου, το τραύμα της καταστροφής του ποταμού, αναπαραγάγει ουσιωδώς, πολιτικά όσο και ηθικο-πρακτικά, αξιακά και γενεαλογικά, τους όρους συγκρότησης του κινήματος.
[14] Βλέπε σχετικά, ‘Κι αυτόν τον Αύγουστο στη Μεσοχώρα για τη Διάσωση του Αχελώου 10-11/08…ό.π. Οι μη-ουδέτεροι όροι που χρησιμοποιούνται (Νίκος Ποταμιάνος), αναπαριστούν μία επώδυνη κατάσταση, προβαίνουν στη ‘σύλληψη’ των σχέσεων εξουσίας ως διττότητα που εγκολπώνεται τα λόμπι και τις «υποτακτικές τους κυβερνήσεις» (μία άλλη ονομασία των μνημονιακών κυβερνήσεων), εκεί όπου εισέρχεται ως προς την ανάλυση-πρόσληψη, μία άλλου τύπου, θεωρία της εξάρτησης, επινοώντας το διακύβευμα που δεν είναι από την εκμετάλλευση ζωτικών πηγών, όπως είναι το νερό και η ενέργεια. Η εστίαση στο λόγο που αρθρώνει το κίνημα, μας επιτρέπει, αναλυτικά, να εντοπίσουμε το ‘ποιοι είμαστε’ και το ‘τι θέλουμε’ των συμμετεχόντων.
[15] Βλέπε σχετικά, ‘Κι αυτόν τον Αύγουστο στη Μεσοχώρα για τη Διάσωση του Αχελώου 10-11/08…ό.π.
[16] Το πρόθημα «Μεσοχώρα-Αχελώος SOS», τονίζει την διάσταση του ‘συναγερμού’ και της συνακόλουθης δυνατότητας αφύπνισης για το περιβαλλοντικό-οικολογικό ‘έγκλημα’ (σχηματικά), που διαπράττεται στον Αχελώο ποταμό.
[17] Βλέπε σχετικά, Kleinman Arthur, ‘The violences of everyday life: the multiple forms and dynamics of social violence,’ στο: Das Veena, Kleinman Arthur, Ramphlele Mamphela & Reynolds Pamela, (επιμ.), ‘Violence and Subjectivity,’ University of California Press, Berkeley, 2000, σελ. 226-241. Η «δομική βία» καθίσταται πραγματικότητα, ασκείται επί του ποταμού ως τροπικότητα λειτουργίας και αναπαραγωγής του Κεφαλαιοκρατικού Τρόπου Παραγωγής (του «οικονομικού και πολιτικού συστήματος»), βία που ως προς το πεδίο της Μεσοχώρας, «είναι αυτή που διαμορφώνει την εμπειρία» των συλλογικών-κοινωνικών δρώντων. Στο: Οικονόμου Λεωνίδας, ‘Στέλιος Καζαντζίδης. Τραύμα και συμβολική θεραπεία στο λαϊκό τραγούδι…ό.π., σελ. 116. Η θεώρηση περί «βίαιων ανακατατάξεων» με σημείο αναφορά την Καπιταλιστική πρακτική, εξαντικειμενοποιεί τον παράγοντα ‘γη’, τον παράγοντα ‘ποταμός.’
[18] Βλέπε σχετικά, Λουλούδης Λ. ‘Κοινωνικές διεκδικήσεις. Από την προστασία του περιβάλλοντος στην Πολιτική Οικολογία,’ στο: Ορφανίδης Χ. (επιμ.), Το οικολογικό κίνημα στην Ελλάδα, Εκδόσεις Μετά τη Βροχή, Αθήνα, 1987, σελ. 8-21. Για μία θεωρητική και πολιτική προσέγγιση του όρου, βλέπε σχετικά, Τσακίρης Θανάσης, ‘ΠΑΣΟΚ και Κοινωνικά Κινήματα: Συνδικαλιστικό, οικολογικό και φοιτητικό,’ στο: Ασημακόπουλος Βασίλης & Τάσσης Χρύσανθος, (επιμ.), ‘ΠΑΣΟΚ 1974-2018. Πολιτική οργάνωση, Ιδεολογικές μετατοπίσεις, Κυβερνητικές πολιτικές…ό.π., σελ. 170-171.
[19] Για μία προσέγγιση του όλου ζητήματος, με όρους κόστους-οφέλους και κύρια απώλειας εσόδων (οικονομίστικη θεώρηση), με σημεία αναφορά το ποσό της επένδυσης και τις απώλειες της ‘Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού,’ (ΔΕΗ), με όρους αποτελεσματικής απόδοσης της επένδυσης (τεχνοκρατικό προφίλ), προσέγγιση που ενσωματώνει και την άποψη των οργανώσεων που αντιδρούν στη λειτουργία του φράγματος, βλέπε σχετικά, ‘Γιατί Δεν Λειτουργεί Το Φράγμα Της Μεσοχώρας,’ χ.χ., ‘Διανέοσις,’ Οργανισμός Έρευνας και Ανάλυσης, https://www.dianeosis.org/research/mesochora_erevna/.
