Του Φώτη Αλεξάκου
Άφησα συνειδητά να περάσει εύλογος χρόνος από την Παρασκευή 18 Σεπτεμβρίου που η Καρδίτσα υπέστη την μεγαλύτερη καταστροφή στην ιστορία της, για να μπορούμε με μεγαλύτερη νηφαλιότητα να καταγράψουμε τα γεγονότα.
Σε όλο αυτό το διάστημα έχουν ακουστεί πάρα πολλά σχετικά με το πλημμύρισμα της πόλης. Αν μπορούσε να γίνει κάτι, αν έπρεπε να “σπάσουν” ή να ενισχυθούν αναχώματα, αν υπήρχαν προειδοποιήσεις και επαρκής χρόνος αντίδρασης, κ.λπ.
Θα προσπαθήσω να απαντήσω στα ερωτήματα και στη συνέχεια σε όσα θα προκύψουν με αφορμή την δημοσίευση.
Αρχικά στο ερώτημα ποιανού ευθύνη είναι τα πεδινά ποτάμια και όσον μας αφορά οι Γάβρας, Καράμπαλης και Καλέντζης. Η σαφής απάντηση είναι ότι ανήκαν και ανήκουν διαχρονικά στην Περιφέρεια. Αρχικά διορισμένη στη συνέχεια αιρετή.
Από ποιο ποτάμι μπορεί να μπει νερό στην πόλη; Η απάντηση είναι από τον Γάβρα.
Έγινε κάποια κίνηση αποτροπής εισόδου νερού στην πόλη εκείνη την ημέρα από τον Δήμο ή την Περιφέρεια; Η απάντηση είναι απολύτως καμία. Ούτε σπάσιμο κάποιου αναχώματος, ούτε ενίσχυση κάποιου αναχώματος.
Έγινε στο παρελθόν κίνηση προστασίας αναχώματος για να μην μπουν νερά στην πόλη; Η απάντηση είναι ναι. Το 1994 και κυρίως το 1997 που το φαινόμενο είχε περίπου τα ίδια χαρακτηριστικά. Τότε έγινε ενίσχυση των αναχωμάτων του Γάβρα στα χαμηλότερα σημεία του και του Καράμπαλη στη θέση Σφαγεία στη είσοδο της πόλης από Αθήνα και επιπλέον του αναχώματος στο ύψος της Μυρίνης. Τα συγκεκριμένα χρόνια είχα ατομικά την επιχειρησιακή ευθύνη ως προϊστάμενος του Μηχανικού Εξοπλισμού της Νομαρχίας.
Από που μπήκε νερό στην πόλη; Η απάντηση είναι:
1. Από την γέφυρα στο Γάβρα στον επαρχιακό δρόμο Καρδίτσας – Αγιοπηγής, 700 μ. μετά τις σιδηροδρομικές γραμμές σε ύψος έως 40 εκατοστών και πλάτους 60 μέτρων περίπου (Χάρτης θέση 1).
2. Από υπερπήδηση του αναχώματος 200 μ. δυτικά της παραπάνω γέφυρας στο ύψος της κλινικής Καντερέ, σε ύψος έως 15 εκατοστά και πλάτος 100 μέτρων περίπου (Χάρτης θέση 2).
3. Από τη γέφυρα πίσω από το Νοσοκομείο προς το γήπεδο του Εθνικού, ύψους έως 40 εκατοστά και πλάτους 15 μέτρων περίπου. Από το νερό αυτό ελάχιστη έως καθόλου ποσότητα έρχεται στην κυρίως πόλη λόγω υψομετρικών διαφορών (Χάρτης θέση 3).
Πως ξέρουμε το ύψος του νερού που πέρασε; Για τις θέσεις 1 και 3 υπάρχει το ίχνος του νερού ακόμη επί των αναχωμάτων καθώς το νερό “τρώει” το υλικό 3Α και μένει το αμμοχάλικο. Για τη θέση 2 από το υψόμετρο και την περιορισμένη φθορά του αναχώματος. Σημειωτέον την επόμενη μέρα η στέψη του αναχώματος του Γάβρα από την έξοδο Κουμουνδούρου μέχρι τα 1000 δέντρα ήταν προσβάσιμη με Ι. Χ. αυτοκίνητο.
Επισυνάπτονται σχετικές φωτογραφίες.
Πόσο υλικό χρειαζόταν για να ενισχυθεί το ανάχωμα σε αυτές τις θέσεις; Συνολικά 700 κ.μ. αδρανή υλικά ήταν αρκετά για ύψος επιχώματος 80 εκατοστά στις θέσεις 1 και 3 και 40 εκατοστά στη θέση 2 και πλάτος στέψης 4,5 μέτρα ώστε να κινούνται φορτηγά αυτοκίνητα πάνω σε αυτό.
Υπήρχε υλικό για την ενίσχυση του αναχώματος; Ναι. Στην έξοδο της Μητρόπολης προς λίμνη Πλαστήρα, πάνω στην άσφαλτο, στο ύψος του σταθμού μεταφόρτωσης απορριμμάτων υπήρχε τριπλάσια ποσότητα αδρανών υλικών.
Πόσος χρόνος χρειαζόταν για την ενίσχυση του αναχώματος. Το πολύ 6 ώρες.
Υπήρχε χρόνος για την εκτέλεση των εργασιών; Ναι. Το πρωί της Παρασκευής 8.30 π.μ. ο κ. Χαρδαλιάς έδωσε την πληροφορία για πολύ έντονες βροχοπτώσεις. Το μεσημέρι μέσω των social media, διακινήθηκαν πολλές πληροφορίες για υπερβολική βροχόπτωση και ζημιές στα ορεινά. Ακολούθησε η υπερχείλιση του Καράμπαλη στο Ρούσσο κ.λπ. Όλα αυτά ήταν αρκετά για να γίνει κινητοποίηση ακόμα και αν θεωρήθηκε υπερβολική η ανακοίνωση Χαρδαλιά.
Γιατί δεν έγινε καμία ενέργεια; Διότι υπήρχε άγνοια του κινδύνου και δεν υπήρχε σχεδιασμός αντιμετώπισης ενός τέτοιου φαινομένου. Η Περιφέρεια έχει ένα σχεδιασμό αντιμετώπισης χιονοπτώσεων καθώς και καταπτώσεων, όχι όμως πλημμυρικών φαινομένων.
Πως αντιμετωπιζόταν στο παρελθόν αντίστοιχες καταστάσεις; Μέχρι το 2010, με τη συνεργασία της Διεύθυνσης Εγγείων Βελτιώσεων (ΔΕΒ), (παλιά ΥΕΒ) που είχε αντικείμενο τα αρδευτικά έργα και τα ποτάμια και του Τμήματος Μηχανικού Εξοπλισμού της Νομαρχίας. Από το 2011 που καταργήθηκε η ΔΕΒ, η Διεύθυνση Τεχνικών Έργων (ΔΤΕ) της Αντιπεριφέρειας, απορρόφησε το κατασκευαστικό τμήμα της και ανέλαβε εξ ολοκλήρου το αντικείμενο.
Λέει ψέματα ο νυν αντιπεριφερειάρχης, όταν λέει ότι μίσθωσε πολλά μηχανήματα εκείνη την ημέρα; Όχι. Πράγματι μίσθωσε, αλλά για το οδικό δίκτυο και όχι για την ενίσχυση του αναχώματος του Γάβρα.
Υπάρχουν ευθύνες; προφανώς ΝΑΙ, αφού δεν έγινε καμία ενέργεια.
Για την μη εκτέλεση αντιπλημμυρικών έργων και καθαρισμού ποταμών, της πολιτείας, του Περιφερειάρχη κ. Αγοραστού και του Αντιπεριφερειάρχη για μια 9ετία κ. Τσιάκου.
Για την μη ύπαρξη σχεδιασμού αντιμετώπισης του φαινομένου κυρίως του πρώην Αντιπεριφερειάρχη και νυν δημάρχου κ. Τσιάκου και λιγότερο του κ. Νούσιου.
Η σημαντικότερη ευθύνη του κ. Τσιάκου είναι πως ο ίδιος μετά από 10 χρόνια θητείας δεν ήξερε καν τι έπρεπε να κάνει.
Υπάρχουν ευθύνες κακοδιοίκησης που συνέβαλλαν στην απραξία; Ναι. Του πρώην Αντιπεριφερειάρχη και νυν δημάρχου κ. Τσιάκου. Μετά την απορρόφηση του κατασκευαστικού τμήματος της ΔΕΒ, πήγαν στη ΔΤΕ δυο πολύ καλοί υπάλληλοι που μετέφεραν τη γνώση για τα ποτάμια. Ο ένας απομακρύνθηκε από την Υπηρεσία γιατί δεν συμφωνούσε με την εκτέλεση εργασιών εκτός αρμοδιοτήτων της Υπηρεσίας. Ο δεύτερος που είχε μοναδικό αντικείμενο τα ποτάμια, πριν ενάμισι χρόνο που έγιναν τοποθετήσεις προϊσταμένων δεν προτιμήθηκε παρά το γεγονός ότι ήταν εξαίρετος και είχε τα πιο πολλά χρόνια Υπηρεσίας. Μοιραία, πικράθηκε και συμπληρώνοντας 35ετία συνταξιοδοτήθηκε, ενώ είχε πρόθεση να παραμείνει αρκετά ακόμη, αφήνοντας δυσαναπλήρωτο κενό που οι κατά τα άλλα εξαίρετοι συνάδελφοί του, δεν είχαν το χρόνο να καλύψουν.
Με τόσο νερό που έπεσε, πως δεν καταστράφηκε τελείως το ανάχωμα του Γάβρα, από την επέκταση Κουμουνδούρου μέχρι την γέφυρα προς γήπεδο Εθνικού, ώστε να έχουμε μεγαλύτερες καταστροφές ή και θύματα; Πράγματι το νερό ήταν πολύ, αλλά το ανάχωμα “έσπασε” χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση νωρίτερα με ευεργετική επιρροή στην πόλη. Το ανάχωμα “έσπασε” 400 μ., μετά τα Χίλια δέντρα προς “Τσαπόχα”, Μητρόπολη (χάρτης θέση 4). Σε μεγάλο μήκος το ανάχωμα υπέστη εκτεταμένες ζημιές, το νερό εκτονώθηκε εκεί και γλυτώσαμε τα χειρότερα.
Που πήγε αυτό το νερό από το σπάσιμο του αναχώματος; ένα μεγάλο μέρος διαχύθηκε στον κάμπο προς Παλιοκκλήσι και το υπόλοιπο ακολούθησε το δρόμο προς Νοσοκομείο, και στη συνέχεια κατευθύνθηκε αριστερά χωρίς να μπει στην πόλη κυρίως λόγω της υπερυψωμένης σιδηροδρομικής γραμμής, πέρασε το δρόμο Κανάλια – Μουζάκι και εκτονώθηκε προς Αρτεσιανό.
Συμπέρασμα. Το φαινόμενο ήταν πολύ ισχυρό. Η καταστροφή όμως του αναχώματος προς την “Τσαπόχα” μείωσε τη έντασή του και το έκανε αντιμετωπίσιμο, αν υπήρχε σχεδιασμός.
Τέλος, γνωρίζοντας ότι αυτό θα εκληφθεί από πολλούς, ως αυταρέσκεια ή εγωισμός, ειλικρινά δεν μπορώ να διανοηθώ, έχοντας τη βιωματική εμπειρία αντιμετώπισης αντίστοιχων φαινομένων, ότι θα είχαμε αυτή την εξέλιξη αν ήμουν σήμερα σε θέση ευθύνης.
*Ο Φώτης Αλεξάκος είναι πρώην Νομάρχης και Δήμαρχος Καρδίτσας.
