Ακολουθεί τοποθέτηση της Δρ. Μαρίας Τσιάκα, Προέδρου του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών για τις συνέπειες που έχει η πανδημία του COVID-19 στις διατροφικές συμπεριφορές, τόσο του γενικού πληθυσμού, όσο και στους ανθρώπους που βρίσκονται σε διαδικασία ανάρρωσης από τις διατροφικές διαταραχές. Τα νούμερα που καταγράφουν διεθνείς μελέτες είναι άκρως ανησυχητικά και ο εφησυχασμός κρίνεται επικίνδυνος για μια από τις λιγότερο «φωτισμένες» συνέπειες της πανδημίας.
Είναι ευρέωςγνωστό πως η πανδημία του COVID‐19 και τα μέτρα που ελήφθησαν έχουν καταλυτική επίδραση σ’όλη την ανθρωπότητα. Ωστόσο, θα ήθελα να σταθώσε μια από τις λιγότερες προβεβλημένες συνέπειες, η οποία όμως κάθε άλλο παρά ήσσονος σημασίας είναι. Θα ήθελα, λοιπόν, να υπενθυμίσω την έντονηενασχόληση του γενικούπληθυσμού με την τροφή και το σώμα, ως αντίδραση στο φόβο της πανδημίας και του lockdown. Το μέτρο της κοινωνικήςαπομόνωσης και απόστασης ενίσχυσε και συντέλεσε στην ραγδαίααύξηση της συμμετοχής των εφήβων σε πλατφόρμεςκοινωνικής δικτύωσης,όπως τοInstagram και τοTik–Tok.Αυτόείχε ως συνέπεια να αυξηθεί η σωματική έκθεση, οι πρακτικέςακραίουπεριορισμούτροφής, έντονηςάσκησης και υπερφαγικών επεισοδίων. Επιπλέον, οι βιντεοκλήσειςαντικατέστησαν την προσωπική, δια ζώσης επαφήκαι έτσι ο συνεχής και ενδελεχής έλεγχος του προσώπου και του σώματος εντατικοποιήθηκε. Το άγχος, ο φόβος, η ανασφάλεια και η κοινωνικήαποστασιοποίησηεπηρέασανάρδην τις διατροφικέςσυμπεριφορέςεφήβων και ενήλικων,ενώ η δυσαρέσκειαγύρω από την εικόνασώματοςχτύπησε «κόκκινο».
Αύξηση κρουσμάτων στον γενικό πληθυσμό, υποτροπές σε νοσούντες
Η επιστημονικήκοινότηταέχει θορυβηθεί και «κρούει τον κώδωνα», καθώς τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι η τρέχουσαπανδημίααυξάνει τον κίνδυνο να νοσήσεικάποιος από διατροφικήδιαταραχή ή και να επιδεινωθούν τα συμπτώματα σε ασθενείς που είναι σε ανάρρωση. Αναμένουμελοιπόν,ακόμη μεγαλύτερη αύξηση των κρουσμάτων και υποτροπές σε άτομα που νοσούν, παγκοσμίως. Ποιοι είναι όμως εκείνοι οι παράγοντες πουμπορούν εν δυνάμει να ενεργοποιήσουν και να πυροδοτήσουν την έξαρση της νόσου στο γενικόπληθυσμό;
1.Περιορισμός των καθημερινώνδραστηριοτήτων και κινήσεων
Γενικός πληθυσμός
Η ανατροπή της καθημερινότηταςκαι η ελευθέριακινήσεωνεπιδείνωσαν τον ανθρώπινοβιορυθμό, πρωτίστως σε ό,τι σχετίζεται με τα γεύματα και τις διατροφικέςεπιλογές. Η έλλειψηδιαχωρισμούανάμεσα σεμέρα – νύχτα, δουλειά – σχολείο- σπίτιπροκάλεσεμια δομικήανατροπή, η οποίαοδήγησε σεαύξησητου περιορισμού της τροφής, αλλάταυτόχρονα και αύξηση των υπερφαγικώνεπεισοδίων. Τα παραπάνω προκύπτουν από τα ευρήματαπρόσφατηςέρευνα που διεξήχθη στην Ελλάδα,η οποία διερεύνησε την διατροφικήσυμπεριφορά του γενικούπληθυσμού κατά τηδιάρκεια της πανδημίας(Papandreou, Arija, Aretouli, Tsilidis, &Bulló, 2020). Ανάλογα αποτελέσματα έδειξε και μια επιδημιολογική μελέτη στην Αυστραλία, όπου το 28% του δείγματος κατέγραψε αυξημένα ποσοστά περιορισμού τροφής, ενώ το 35% δήλωσε αυξημένα ποσοστά υπερφαγικών επεισοδίων.
Ασθενείς με διατροφικήδιαταραχή
Ένα σημαντικόποσοστόασθενών με ΔΔ κατέγραψαναύξησησυμπτωμάτων (περιορισμός, υπερφαγικά επεισόδια), πρακτικώνεκκαθάρισης (πρόκλησηεμέτων, χρήσηκαθαρτικώνκτλ), υπεργυμναστικη. Συγκεκριμένα, ο περιορισμόςαυξήθηκε στο 65%, ενώ οι υπερφαγικέςκρίσεις κατά 36% και η υπεργυμναστική κατά 48%. Αυτή η αύξηση των συμπτωμάτων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το ενισχυμένο άγχος, καθώς και με τον έντονο φόβο της αύξησης βάρους, λόγω παρατεταμένης παραμονής στο σπίτι. Η παρουσία, δε, στοκ μεγάλων ποσοτήτων τροφής στο σπίτι πυροδότησε μια σειρά από αλυσιδωτές αντιδράσεις που χαρακτηρίζονταν, είτε από έντονο περιορισμό, είτε από απώλεια ελέγχου στην κατανάλωση τροφής.
2.Ο ρόλος των SocialMedia
Βάσει των πρόσφατων ερευνών, ηπανδημία του COVID-19 συσχετίζεταιάμεσα με τοναυξημένοκίνδυνοεκδήλωσηςσυμπεριφορώνδιατροφικήςδιαταραχήςλόγω τωνsocialmedia,εξαιτίας του αυξημένου βαθμούέκθεσης και προώθησης μη ωφέλιμωνπρακτικώνδιαχείρισης της τροφής και της εικόναςσώματος. Ειδικότερα,η προώθηση της κουλτούρας της δίαιτας και της απόκτησης του τέλειουιδανικούλεπτούσώματος, σε συνδυασμό με την πανδημία, καθώς και η συνεχής,καθημερινήέκθεση του κοινού(ιδιαιτέρως εφήβων)σε όλες αυτές τις εικόνες και τα βίντεοείχαν και έχουν ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της αρνητικήςεικόναςσώματος, η οποίααποδεδειγμέναθεωρείταιπαράγονταςκίνδυνουεμφάνισηςσυμπτωμάτωνδιατροφικήςδιαταραχής.
3. Η αγωνία και ο φόβος μετάδοσης του COVID‐19
Η πανδημία,παράλληλα,ενεργοποίησευψηλοτέρα επίπεδαάγχους και ανησυχίας σε ό,τι αφορά στην ποιότητα της τροφής που πρέπει να καταναλωθεί, με στόχο την ενίσχυση τουανοσοποιητικούσυστήματος για την αποφυγή της νόσου.Αυτόείχε ως αποτέλεσματην αύξηση τουυποσιτισμού,μέσω τουπεριορισμούσυγκεκριμενώνδιατροφικώνομάδων (πχ πρωτεΐνηςκαι γαλακτοκομικών),λόγω του φόβουμόλυνσης. Όταν ητροφήαντιμετωπίζεται ως βασικόμέσο ήόπλοαναχαίτισης μιας πιθανήςμόλυνσης από τον ιο , αναπόφευκτα εμφανίζονται συμπτώματα και συμπεριφορές που συσχετίζονται με την ορθορεξία (μια από τις αναγνωρισμένες διατροφικές διαταραχές).
H Δρ. Μαρία Τσιάκα είναι Πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών και διδάκτωρ στο Τμήμα Ψυχολογικής Ιατρικής και Ψυχιατρικής του Institute of Psychiatry, King’sCollegeLondon. Οικογενειακή θεραπεύτρια, εξειδικευμένη στις διατροφικές διαταραχές.
