Νότης Μαριάς, Καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής
Απίστευτο και όμως αληθινό. Ενώ ακόμη βρισκόταν σε εξέλιξη η τριήμερη καταστροφική πυρκαγιά που ξεκίνησε στις 11 Αυγούστου από τον Βαρνάβα και έφτασε μέχρι το πάτημα Χαλανδρίου κατακαίγοντας ακόμη και σπίτια και επιχειρήσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν) βρήκε την ώρα να διαφημίσει τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ και ειδικότερα το περίφημο rescEU.
Σύμφωνα με την Κομισιόν «το rescEU είναι ένα απόθεμα ευρωπαϊκών ικανοτήτων, το οποίο χρηματοδοτείται πλήρως από την ΕΕ. Περιλαμβάνει έναν στόλο πυροσβεστικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων, ένα αεροσκάφος διακομιδής ασθενών, καθώς και ένα απόθεμα ιατρικών ειδών και κινητά νοσοκομεία για την αντιμετώπιση υγειονομικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης» (https://civil-protection-humanitarian-aid.ec.europa.eu).
Ανατρέχοντας στο άρθρο 12 της Απόφασης (ΕΕ) 2019/420 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Μαρτίου 2019 παρατηρεί κανείς ότι οι δράσεις rescEU «θεσπίζονται για να παρέχουν βοήθεια σε εξαιρετικά κρίσιμες καταστάσεις, όταν οι συνολικές υφιστάμενες ικανότητες σε εθνικό επίπεδο και εκείνες που προδεσμεύονται από τα κράτη μέλη στην Ευρωπαϊκή Δεξαμενή Πολιτικής Προστασίας δεν είναι, στις συγκεκριμένες συνθήκες, σε θέση να διασφαλίσουν μια αποτελεσματική αντίδραση στα διάφορα είδη» φυσικών καταστροφών στην αντιμετώπιση των οποίων καλείται να προστρέξει ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ.
Μάλιστα σύμφωνα με το άρθρο 1 της Απόφασης αριθ. 1313/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, (ΕΕ L 347 της 20.12.2013,) στόχος του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ «είναι η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ της Ένωσης και των κρατών μελών και η διευκόλυνση του συντονισμού στον τομέα της πολιτικής προστασίας με σκοπό τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των συστημάτων πρόληψης, ετοιμότητας και αντιμετώπισης φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών».
Σε σχέση με τις πυρκαγιές στην ουσία το rescEU δεν κάνει τίποτε άλλο από το να ανακυκλώνει από χώρα σε χώρα τα ελάχιστα μέσα πυρόσβεσης τα οποία διαθέτει. Αυτό προκύπτει ξεκάθαρα από τις δηλώσεις της Πρόεδρου της Κομισιόν φον ντερ Λάιεν η οποία αποκαλύπτει ότι «αυτό το καλοκαίρι, 556 πυροσβέστες από 12 χώρες, με ένα στόλο rescEU που αποτελείται από 28 αεροπλάνα και 4 ελικόπτερα, είναι στρατηγικά τοποθετημένοι σε όλη την ΕΕ για να ενισχύσουν τις τοπικές αρχές» (https://www.naftemporiki.gr 16/8/2024). Και όλα αυτά για όλη την ΕΕ των 450 εκατομμυρίων κατοίκων η οποία καλύπτει έκταση 4.2 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα!!!
Το πρόβλημα της έλλειψης επαρκών μέσων του μηχανισμού rescEU επιτείνεται έτι περαιτέρω και από το γεγονός ότι συνήθως η όποια βοήθειά του φτάνει κατόπιν εορτής. Στην περίπτωση λοιπόν της πυρκαγιάς που ξεκίνησε από τον Βαρνάβα σύμφωνα με ανακοίνωση των Βρυξελλών η «υποστήριξη από τον στόλο της rescEU» περιελάβανε «δύο αεροπλάνα από την Ιταλία και ένα ελικόπτερο από τη Γαλλία» καθώς και «πυροσβεστικά συνεργεία από την Τσεχία και τη Ρουμανία» (www.dimokratiki.gr 13/8/2024) με την πλειοψηφία των μέσων αυτών να φτάνει στην χώρα μας δύο μέρες μετά την έναρξη της πυρκαγιάς και αφού η καταστροφή ήταν ήδη τεράστια.
Και σαν να μην έφταναν αυτά, κυριολεκτικά παίζοντας με τον πόνο μας και εν μέσω της πύρινης λαίλαπας που στο διάστημα 11-13 Αυγούστου 2024 κατέκαιγε την Αττική από τον Βαρνάβα μέχρι το πάτημα Χαλανδρίου, η Κομισιόν με Ανακοίνωσή της στις 13 Αυγούστου 2024 μας ενημέρωσε ότι «ξεκίνησε η παραγωγή των πυροσβεστικών αεροσκαφών rescEU» (https://ec.europa.eu 13/8/2024).
Ειδικότερα σύμφωνα με την Κομισιόν «η παραγωγή δώδεκα αμφίβιων πυροσβεστικών αεροσκαφών που θα αποτελούν τον μόνιμο στόλο rescEU ξεκίνησε έπειτα από τις συμφωνίες που υπέγραψαν ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ με την Canadian Commercial Corporation. Τα αεροσκάφη θα χρηματοδοτηθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα αποτελέσουν τη νέα ραχοκοκαλιά του μηχανισμού αντιμετώπισης κρίσεων της ΕΕ για την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών. Τα αεροσκάφη από τα αποθέματα rescEU μπορούν να επιχειρούν ταχέως όταν μια χώρα αντιμετωπίζει σοβαρές δασικές πυρκαγιές για τις οποίες χρειάζεται πρόσθετη στήριξη».
Και η Κομισιόν συνέχισε επισημαίνοντας ότι «αυτό συνάδει με τη μακροπρόθεσμη στρατηγική της ΕΕ για τη δημιουργία μόνιμου πυροσβεστικού στόλου rescEU που θα φιλοξενείται από την Κροατία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία», ενώ «δέκα ακόμα πυροσβεστικά αεροσκάφη αγοράζονται απευθείας από τα κράτη μέλη για την ενίσχυση των εθνικών στόλων τους».
Εκφράζοντας «την ικανοποίησή του για αυτή την επιτυχημένη συντονισμένη προσπάθεια της Επιτροπής και των κρατών μελών», ο επίτροπος Διαχείρισης Κρίσεων κ. Γιάνες Λέναρτσιτς δήλωσε τα εξής: «Πρόκειται για μια ιστορική στιγμή για την ευρωπαϊκή πολιτική προστασία την εποχή της κλιματικής κρίσης που διανύουμε. Καθώς οι περίοδοι δασικών πυρκαγιών γίνονται όλο και μεγαλύτερες, περισσότερο θανατηφόρες και απρόβλεπτες, εργαζόμαστε άοκνα για να ενισχύσουμε τις ικανότητες πυρόσβεσης της ΕΕ. Η σημερινή ανακοίνωση αποδεικνύει ότι η Ευρώπη δεσμεύεται να ενισχύσει και να εντείνει τις προσπάθειες αυτές. Ευχαριστώ όλα τα κράτη μέλη με τα οποία συνεργαστήκαμε για να επιταχύνουμε την αγορά των τόσο αναγκαίων πυροσβεστικών αεροσκαφών. Χάρη στη συνεργασία μας, τηρούμε το χρονοδιάγραμμα που όρισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την απόκτηση ενός νέου, μόνιμου στόλου πυροσβεστικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων.»
Σύμφωνα με την Ανακοίνωση «με τα κονδύλια της ΕΕ θα αγοραστούν συνολικά 12 νέα πυροσβεστικά αεροσκάφη, τα οποία θα διανεμηθούν μεταξύ έξι κρατών μελών της ΕΕ (Κροατία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία) και ορισμένα ελικόπτερα. Αυτά θα αποτελούν τον «μόνιμο στόλο rescEU».
Και το κερασάκι στην τούρτα η επισήμανση στο τέλος της Ανακοίνωσης ότι «η πρώτη παρτίδα αυτών των νέων αεροσκαφών αναμένεται να παραδοθεί στα τέλη του 2027», δηλαδή «ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι».
