ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ
Στο ρόλο της επιστήμης και την ηθική ευθύνη των επιστημόνων αναφέρεται το φετινό θέμα στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. Πρόκειται για διαχρονικό προβληματισμό ,αν θυμηθούμε και τον Πλάτωνα (πάσα επιστήμη χωριζόμενη δικαιοσύνης και αρετής πανουργία και ου σοφία φαίνεται) ,που αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον σήμερα, σε μια εποχή τεράστιων και συχνά επιζήμιων τεχνολογικών εφευρέσεων. Οι υποψήφιοι δεν αιφνιδιάστηκαν, εφόσον το θέμα εντάσσεται στον προβληματισμό του αντίστοιχου σχολικού βιβλίου «Έκφραση- Έκθεση». Οι ασκήσεις μπορούν να χαρακτηριστούν από εύκολες έως μεσαίας δυσκολίας, ενώ τα ζητούμενα του θέματος είναι δύο και σαφώς διατυπωμένα.
Α1.Περίληψη
Ο συγγραφέας στο κείμενό του θίγει το ρόλο της επιστήμης στην κοινωνία μας. Αρχικά επισημαίνει, σύμφωνα και με τον Αϊνστάιν, τη διαφορά επιστήμης και τεχνολογίας. Στη συνέχεια προβληματίζεται για το εάν οι θετικές επιστήμες και η τεχνολογία λειτούργησαν θετικά ή αρνητικά ως προς την ανθρωπιά μας θεωρώντας ότι τα χαρακτηριστικά της εποχής μας αλλοτριώνουν τον άνθρωπο. Για το λόγο αυτό, προσθέτει, ο σύγχρονος επιστήμονας οφείλει να αναλαμβάνει τις ευθύνες του και να εξετάζει τα επιτεύγματά του μέσα από ανθρωποκεντρικό πρίσμα, παρότι συχνά οι αποφάσεις για τη χρήση της τεχνολογίας δεν ανήκουν στον ίδιο. Τέλος, καταλήγει στην ανάγκη οι επιστήμονες να χαρακτηρίζονται από υψηλά ιδανικά, ώστε οι στόχοι της επιστήμης να παραμένουν ανθρώπινοι
Β1. α. Λάθος, β. Λάθος, γ. Σωστό, δ. Σωστό, ε. Σωστό
Β2.α
1.αιτιολόγηση:αιτιολογεί γιατί δεν ταυτίζονται η επιστήμη με την τεχνολογία ( «διότι η επιστήμη… του ανθρώπου»)
2.σύγκριση-αντίθεση:συγκρίνει την τεχνολογία με την επιστήμη (η επιστήμη παραμένει… ενώ η τεχνολογία… του ανθρώπου)
3.παράδειγμα: «πολύ χαρακτηριστικά ο Αϊνστάιν… ηθικά ιδανικά»
Β2.β
Βέβαια: επιβεβαίωση, διευκρίνιση, έμφαση
Εάν: ένας όρος ή προϋπόθεση
Όμως: αντίθεση
Για τούτο: αιτιολόγηση
Δηλαδή: επεξήγηση
Β3.α.
Αέναος: συνεχής, διαρκής αδιάκοπος
Προσηλωμένη: αφοσιωμένη, συγκεντρωμένη
Εγείρουν: προκαλούν, γεννούν, δημιουργούν, ξεσηκώνουν
Αλλοτριώνουν: εκφυλίζουν, διαβρώνουν, αλλοιώνουν
Καταστρεπτικό: ολέθριο, επιζήμιο, βλαβερό
Β3.β.
Συγκεκριμένο#αόριστο ,ασαφές, αβέβαιο, γενικό, απροσδιόριστο
Βελτίωσε#χειροτέρευσε, υποβάθμισε, επιδείνωσε
Ευθύνη#ανευθυνότητα, αδιαφορία
Υλική#άυλη, πνευματική
Ελευθερία#δουλεία, ανελευθερία, δέσμευση
Β4.α
Ασύνδετο σχήμα= λόγος με ταχύτητα, το ύφος γίνεται ζωντανό και εμφατικό, επειδή συγκεντρώνει πολλές αναφορές προβλημάτων σε λίγο χώρο. Είναι σαν «βομβαρδισμός» παραδειγμάτων που δημιουργεί κάποια ένταση, προβληματισμό και ευαισθητοποίηση
β. Ρητορικό ερώτημα: προσδίδει παραστατικότητα και επιδιώκει να προβληματίσει και να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη .Επίσης να δικαιολογήσει την απάντηση που ακολουθεί. Παίζει δηλαδή το ρόλο «γέφυρας», σύνδεσης με ό,τι ακολουθεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
I.Πρόλογος (απαιτείται και προσφώνηση: αγαπητοί συμμαθητές, αξιότιμοι παρευρισκόμενοι κ.ο.κ.)
II.Ρόλος επιστήμης στην αντιμετώπιση προβλημάτων
1.Μέσω της επιστήμης ο άνθρωπος προσπαθεί να απαντήσει στα αιώνια ερωτήματα της ύπαρξής του, να βρει την αλήθεια για τον κόσμο ,τη ζωή ,τα φυσικά φαινόμενα και τους νόμους που τα διέπουν, να ελέγξει, να εκμεταλλευτεί τη φύση ,να προστατευθεί από αυτή και βεβαίως να την προστατέψει
2.Βελτίωση της σκέψης και συμπεριφοράς του ανθρώπου, απαλλαγή από δεισιδαιμονίες και προκαταλήψεις, περιορισμός ρατσιστικών και άλλων στερεότυπων
3.Βελτίωση συνθηκών ζωής, βιοτικού επιπέδου, εργασίας/παραγωγής, ψυχαγωγίας, εκπαίδευσης ,διατροφής, ελεύθερου χρόνου, επικοινωνίας κ.λπ.
4.Καταπολέμηση πολλών ασθενειών, αύξηση του μέσου όρου ζωής, στήριξη /υποβοήθηση αναπαραγωγικής διαδικασίας
5.Βελτίωση κοινωνικοπολιτικών θεσμών (οικογένεια, οικονομία, δημοκρατία),ανάπτυξη κριτικής ικανότητας ,ώστε να αντιστέκεται κανείς στη δημαγωγία και το φανατισμό.
III.Ηθικά εφόδια του επιστήμονα
1.Να ενδιαφέρεται για τα κοινωνικά προβλήματα (συναίσθηση του κοινωνικού του χρέους) και να είναι προσηλωμένος σε ανθρωπιστικά ιδανικά: δημοκρατία, ειρήνη, ανθρώπινα δικαιώματα. Με γνώμονα αυτά τα ιδανικά να θέτει φραγμούς στην επιστημονική έρευνα χρησιμοποιώντας και το κύρος –επιρροή του στους πολιτικούς κύκλους (η επιστήμη για τον άνθρωπο)
2.Να συνεργάζεται με άλλα μέλη της επιστημονικής κοινότητας(κι όχι να τα ανταγωνίζεται),για να αποτρέπει τη στρατιωτική εφαρμογή των επιτευγμάτων του
3.Να ενημερώνει-προειδοποιεί το κοινό για ενδεχόμενους κινδύνους από τη χρήση ή κατάχρηση των επιτευγμάτων του και να παρακολουθεί από κοντά τον τρόπο χρήσης του αντιδρώντας όπου πρέπει
4.Να διαθέτει εντιμότητα, αξιοπρέπεια, υψηλή αίσθηση καθήκοντος, ώστε να μπορεί να αντισταθεί στην δωροδοκία, στην κερδοκοπία, στις«σειρήνες» της δόξας και της δημοσιότητας
IV.Επίλογος (με επιφώνηση: σας ευχαριστώ)
Αχιλλέας Μπουλογιώργος
Φιλόλογος
