Η ιστορία μιας 86χρονης από την Καβάλα, που βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα εξωφρενικό πρόστιμο 40.000 ευρώ επειδή μετέφερε ελαιόλαδο από τη Θάσο για την οικογένειά της, αποτελεί τη νέα προσθήκη στο… χρονικό του παραλογισμού της ελληνικής γραφειοκρατίας.
Η ηλικιωμένη γυναίκα, όπως καταγγέλλει ο γιος της, προμηθεύτηκε δέκα δοχεία των πέντε λίτρων ελαιολάδου από τον ίδιο –ελαιοπαραγωγό στο νησί– και ετοιμαζόταν να τα μεταφέρει στην Καβάλα. Πρόκειται για το λάδι της χρονιάς, που προοριζόταν για τις δικές της ανάγκες και εκείνες της κόρης της. Ωστόσο, στο λιμάνι, Λιμενικοί σταμάτησαν το αυτοκίνητο που τη μετέφερε, επικαλούμενοι έλλειψη παραστατικών. Το αποτέλεσμα; Η γυναίκα να βρεθεί αντιμέτωπη με τη σκέψη του αυτοφώρου και της επιβολής υπέρογκου προστίμου, ενώ οι καταγγελίες κάνουν λόγο για μεγάλη ψυχική και σωματική ταλαιπωρία.
Ο Νόμος, το Λάδι και το Άδικο
Οι Λιμενικοί ισχυρίστηκαν ότι η μεταφορά λαδιού χωρίς παραστατικά, πέραν της επιτρεπόμενης ποσότητας των 15 λίτρων ανά άτομο, παραβιάζει τη νομοθεσία. Ωστόσο, είναι δύσκολο να εξηγηθεί πώς ένα μέτρο που προορίζεται να ρυθμίσει την εμπορική διακίνηση και να αποτρέψει τη φοροδιαφυγή, καταλήγει να κυνηγά έναν άνθρωπο που μεταφέρει ελαιόλαδο για οικογενειακή χρήση.
Αυτή η ιστορία αποκαλύπτει το κενό που υπάρχει μεταξύ της πρόθεσης ενός νόμου και της εφαρμογής του στην πράξη. Από τη μία, η πολιτεία προσπαθεί να ελέγξει τη μαύρη αγορά, αλλά από την άλλη, η ίδια η γραφειοκρατία δείχνει να στερείται την ευελιξία και την ανθρωπιά που απαιτούν παρόμοιες περιπτώσεις.
Οι Πολιτικές Διαστάσεις του «Τενεκέ»
Το περιστατικό αυτό, αν και φαινομενικά μικρό, αγγίζει ευαίσθητες χορδές. Πρώτον, εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού. Πόσο δικαιολογημένο είναι να εξαντλείται η αυστηρότητα του νόμου σε μια 86χρονη; Είναι δίκαιο να υπόκειται σε τέτοια μεταχείριση ένας πολίτης για μια πράξη που σε καμία περίπτωση δεν συνιστά απειλή για τη δημόσια τάξη ή την οικονομία;
Δεύτερον, το περιστατικό δείχνει ότι το κόστος της γραφειοκρατίας δεν είναι μόνο οικονομικό, αλλά και ανθρώπινο. Όταν η ηλικιωμένη γυναίκα κατέρρευσε από το σοκ και τη συγκίνηση, το κράτος απέτυχε στην πιο βασική του αποστολή: την προστασία του πολίτη.
Η Κυβέρνηση και οι Αστοχίες
Η πολιτική ευθύνη δεν μπορεί να παραβλεφθεί. Αντί να επιδεικνύουν ευαισθησία και λογική, οι αρχές συχνά εφαρμόζουν τα μέτρα τους με τρόπο που φαίνεται αυθαίρετος ή υπερβολικός. Κι ενώ υπάρχουν πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη βελτίωση της διαφάνειας, περιστατικά όπως αυτό δείχνουν ότι παραμένουν σοβαρές αστοχίες στην πράξη.
Οι πολίτες έχουν δικαίωμα να ζουν σε ένα κράτος που δεν μετατρέπει την καθημερινότητά τους σε διαρκή αγώνα επιβίωσης απέναντι σε αυστηρούς –και συχνά παράλογους– κανονισμούς.
Ένα Μάθημα… για Όλους
Αυτό το περιστατικό πρέπει να λειτουργήσει ως αφύπνιση. Το κράτος οφείλει να διαχωρίσει την εμπορική δραστηριότητα από την οικογενειακή χρήση, ώστε να μην τιμωρείται η ανθρώπινη ανάγκη. Κι αν ο νόμος χρειάζεται τροποποίηση, αυτό είναι ευθύνη των πολιτικών που τον ψήφισαν.
Ίσως, τελικά, ο πραγματικός «τενεκές» της ιστορίας να είναι η άκαμπτη γραφειοκρατία και όχι το ελαιόλαδο της χρονιάς…