Ο εθνικισμός ως ιδεολογία στις αρχές του 19ου αιώνα στον Ευρωπαϊκό χώρο υπηρέτησε την ταυτοτική αναγκαιότητα των κρατών, την κρατική συγκρότηση, την απελευθέρωσή τους και ταυτόχρονα την διαφοροποίηση από τα γειτονικά κρατικά μορφώματα. Ως πολιτικός λοιπόν εθνικισμός βέβαια αρχικά δημιουργούσε αναγκαίες συσπειρωτικές και απελευθερωτικές τάσεις του πληθυσμού, όπως δημιούργημα υπήρξε και η ελληνική επανάσταση του 1821 για την απελευθέρωσή μας από την Οθωμανική αυτοκρατορία. Με το πέρασμα όμως του χρόνου ο εθνικισμός μετέφερε και υπερεκτίμησε τα χαρακτηριστικά της καταγωγής, της φυλής, του αίματος, της γλώσσας. της θρησκείας – χαρακτηριστικά, διαχωριστικά εν πολλοίς γεμάτα καχυποψία και ρατσισμό προς τους γειτόνους. Στη σημερινή νεωτερική Ευρώπη διαφαίνεται πως ο εθνικισμός εμποτίζεται από τέτοια ανησυχητικά χαρακτηριστικά και αποκτά χαρακτήρα εθνο-φυλετικού εθνικισμού. Αυτό δηλώνει η ύπαρξη 14 και πλέον ακροδεξιών κινημάτων στον Ευρωπαϊκό Χάρτη – γεγονός που υποθάλπει φυλετικές διαφοροποιήσεις (βόρειοι –νότιοι, λευκοί – έγχρωμοι, σλάβοι – σάξονες, χριστιανοί-μουσουλμάνοι κλπ) αλλά και οι ιδεολογικές μετατοπίσεις προς τον ακροδεξιό χώρο.
Αυτή η ιδεολογική μετατόπιση των ψηφοφόρων οφείλεται εν πολλοίς και στην αποτυχία των κεντρώων, των σοσιαλιστικών και των αριστερών κομματικών σχηματισμών να πείσουν για την επίλυση των βασικών ζητημάτων της ανεργίας, της δημόσιας υγείας, της ασφάλειας. Αυτά τα χαμηλοοιοκονομικά στρώματα, βασικά προπύργια του κεντροαριστερού χώρου, γεμάτα από απογοήτευση και ανασφάλεια και φόβο και θυμό από την εργασιακή ανασφάλεια, από την απειλή της παρουσίας του οικονομικού πρόσφυγα ή του αλλοεθνή και του αλλόθρησκου μουσουλμάνου αναζητούν πολιτική στέγη σε ακροδεξιούς σχηματισμούς. Και επιπλέον αυτή η μετατόπιση, αυτό το «παλιρροϊκό κύμα» των ψηφοφόρων καταργεί το λεγόμενο «δημοκρατικό τόξο» (Λαϊκό Κόμμα, Κεντρώοι, Φιλελεύθεροι, Σοσιαλιστές, Αριστερά σχήματα..) προστασίας που κυριαρχούσε στα προηγούμενα χρόνια στους κυβερνητικούς σχηματισμούς με μελλοντικό κίνδυνο κυβερνητικής αυτοδυναμίας στα ακροδεξιά σχήματα.
Αυτό καθίσταται εμφανές ήδη στις χώρες, όπως στην Ιταλία, στη Σουηδία, στη Φιλανδία, στην Κροατία, στην Ολλανδία, ακόμα και στη Γαλλία. Βασικό ιδεολογικό οπλοστάσιο τους αποτελεί η έξοδος από την Ε.Ε, η αμφισβήτηση της ενότητας της και η αμφισβήτηση της διεύρυνσής της. Αυτό οφείλεται στην πολιτική της αφαίμαξης που εφαρμόζει η γραφειοκρατία των Βρυξελλών, πολιτική που εξαθλιώνει τα χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Οι αριθμοί πιστοποιούν ότι πολλά εκατομμύρια Ευρωπαίοι είχαν χαμηλότερο μισθό και μικρότερη αγοραστική δύναμη σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Αυτή η μεγάλη εργασιακή ανασφάλεια αποτελεί το υπόστρωμα της ιδεολογικής μετατόπισης προς τα ακροδεξιά σχήματα. ’Άραγε, η διόρθωση της οικονομικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς όφελος των χαμηλο-οικονομιών στρωμάτων με πολιτικές αξιοπρεπών μισθών, κράτους πρόνοιας, ασφάλισης και μη δανειοληπτικής αφαίμαξης, δεν θα πρέπει να είναι ένα ηχηρό μήνυμα για την επιβίωσή της;
Στη διάρκεια του Μεσοπολέμου ανάλογα χαμηλά κοινωνικο-οικονομικά στρώματα υποστήριξαν δυστυχώς και την άνοδο των φασιστικών κομμάτων του Μουσολίνι και του Χίτλερ με τα επακόλουθα ολέθρια αποτελέσματα της αιματηρής σφαγής του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Αυτός ο ορατός κίνδυνος στην εποχή μας διαφαίνεται, καθώς ενδυναμώνεται ο φασισμός, και ο πολιτικός χάρτης απομακρύνεται από τις βασικές θεμελιωτικές δημοκρατικές αξίες των Δυτικών Ευρωπαϊκών κοινωνιών και επιβάλλεται ένα ναρκοπέδιο από ιδεολογίες «ζωτικού αποικιοκρατικού και μιλιταριστικού χώρου». Στο ιδεολογικό οπλοστάσιο τους κυριαρχεί η αντίληψη πως ο αυταρχικός κόσμος του αύριο είναι η μόνη μας επιλογή, πως ο φασισμός είναι μια αναγκαία λύση, πως πρέπει να καταστραφεί ο «Άλλος» και πως ο κόσμος των αποκλεισμών, των Τειχών και του συρματοπλέγματος είναι καλλίτερος από την μεταπολεμική τρωτή μελαγχολική μας Δημοκρατία.
Δυστυχώς όμως αυτό θα οδηγήσει στην επαλήθευση: «καὶ ἔσται ἡ ἐσχάτη πλάνη χείρων τῆς πρώτης»*(«θα είναι η τελευταία μας πλάνη, χειρότερη της πρώτης….»), αν δεν προστατέψουμε τη δημοκρατία μας. «Όταν η δημοκρατία ασθενεί, την επισκέπτεται ο φασισμός στο Νοσοκομείο, προφανώς καραδοκώντας για το θάνατό της και όχι για την υγεία της», έλεγε ο πολυγραφότατος συγγραφέας Αλμπέρ Καμύ.
Άρης Μυλωνάς, φιλόλογος,
Διευθυντής ΓΕΛ Βαλτινού
*Κατά Ματθαίο Άγιο Ευαγγέλιο, Κεφάλαιο ΚΖ'(27)
