Μάστιγα οι απάτες μέσω e-shops, πώς «παγιδεύουν» τους αγοραστές
Ηλεκτρονικό κατάστηµα που λειτουργεί σε µεγάλη πόλη της περιφέρειας διαφημίζει κινητό τηλέφωνο στην τιµή των 599 ευρώ, συµπεριλαµβανοµένου του ΦΠΑ. Με µια απλή αναζήτηση στις γνωστές µηχανές αναζήτησης και στα marketplaces, διαπιστώνει εύκολα κάποιος ότι το ίδιο µοντέλο κοστίζει από 720 ευρώ και άνω, µε την επικρατέστερη τιµή να είναι κοντά στα 1.000 ευρώ. Οι εξαιρετικά προνοµιακές τιµές σε προϊόντα – «κράχτες» αποτελούν το δόλωµα για τους καταναλωτές και βασικά η αρχή του µοτίβου που ακολουθείται στις περισσότερες απάτες στο ηλεκτρονικό εµπόριο, όπως επισημαίνει η Καθημερινή.
Τι ακολουθεί; Ο καταναλωτής παραγγέλνει είτε πληρώνοντας µέσω χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας είτε ακόµη χειρότερα µέσω κατάθεσης σε τραπεζικό λογαριασµό, αλλά άδικα περιµένει να παραλάβει το πολυπόθητο κινητό τηλέφωνο των ονείρων του. Και όταν στη συνέχεια προσπαθήσει να επικοινωνήσει µε το κατάστηµα, είτε τηλεφωνικώς είτε γραπτώς, δεν πρόκειται να βρει κανέναν. ∆εν λείπουν και εκείνες οι περιπτώσεις που το κατάστηµα κατεβάζει ρολά εν µια νυκτί και ακόµη και οι επιστολές που αποστέλλονται µε το ταχυδροµείο ή ακόµη και εξώδικα επιστρέφονται στους αποστολείς.
Η περίπτωση της Λάρισας
Το τελευταίο συνέβη σε αρκετές περιπτώσεις στη διάρκεια της πανδηµίας, όταν τα ηλεκτρονικά καταστήµατα, εκµεταλλευόµενα τη µη λειτουργία ή την περιορισµένη λειτουργία των φυσικών καταστηµάτων, ξεφύτρωσαν σαν τα µανιτάρια. Πριν από λίγες ηµέρες το υπουργείο Ανάπτυξης προχώρησε στην επιβολή προστίµου ύψους 120.000 ευρώ σε ηλεκτρονικό κατάστηµα που εδρεύει στη Λάρισα και ταυτόχρονα προχώρησε στη διακοπή λειτουργίας του εν λόγω καταστήµατος, καθώς πλέον παρέχεται από τη νοµοθεσία για την προστασία του καταναλωτή αυτή η δυνατότητα.
Συγκεκριµένα, βάσει του νόµου 5019/2023, µε τον οποίο ενσωµατώθηκε η οδηγία 2020/1828 (σχετικά µε τις αντιπροσωπευτικές αγωγές για την προστασία των συλλογικών συµφερόντων των καταναλωτών) προβλέπεται η λήψη προσωρινών µέτρων και µεταξύ αυτών η προσωρινή απαγόρευση πρόσβασης σε ιστότοπο. Λόγω ακριβώς αυτής της δυνατότητας που παρέχει ο νόµος, έχει διακοπεί, ύστερα από παρέµβαση της Γενικής Γραµµατείας Καταναλωτή και µε εντολή της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδροµείων, η λειτουργία πάνω από 50 ηλεκτρονικών καταστηµάτων.
Ακόµη, πάντως, κι αν γίνεται ευρέως αντιληπτή η απάτη –πρώτα κυρίως µέσα από σχετικές αναφορές σε ειδικά φόρουµ καταναλωτών ή φόρουµ για τεχνολογικά προϊόντα– ή ακόµη κι αν το υπουργείο επιβάλλει πρόστιµο και διακόπτει τη λειτουργία του ηλεκτρονικού καταστήµατος, οι επιτήδειοι δεν πτοούνται. Στήνουν αµέσως άλλο ή µάλλον το έχουν ήδη έτοιµο µε το που θα ξεκινήσουν οι αρνητικές κριτικές στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης. Συνήθως το νέο κατάστηµα εµφανίζεται να είναι υπό άλλο ιδιοκτήτη και µε παρεµφερή επωνυµία. Στο τελευταίο εντοπισµένο «κρούσµα», αυτό της Λάρισας, εµφανίζεται ο ίδιος ιδιοκτήτης, ίδια έδρα και παρεµφερής επωνυµία.
Με βάση τον νέο κοινοτικό κανονισµό για την ενιαία αγορά ψηφιακών υπηρεσιών, γνωστός ως DSA, η δυνατότητα παρέµβασης εκτιµάται ότι θα είναι ακόµη ταχύτερη, καθώς θα δίνεται εντολή άµεσα στην αρµόδια Αρχή.
Έκρηξη απατών τη διετία 2020 – 2021
Η µεγάλη έκρηξη των απατών και µάλιστα αυτού του τύπου έγινε ταυτόχρονα µε την έκρηξη των ηλεκτρονικών πωλήσεων τη διετία 2020-2021. Το 2020 το υπουργείο Ανάπτυξης επέβαλε πρόστιµα άνω του 1,7 εκατ. ευρώ σε 15 ηλεκτρονικά καταστήµατα, ενώ τη χρονιά εκείνη οι σχετικές αναφορές στον Συνήγορο του Καταναλωτή αποτελούσαν περίπου το 25% των συνολικών, έχοντας υπερδιπλασιασθεί σε σύγκριση µε το 2019.
Το 2022, σύµφωνα µε την τελευταία έκθεση του Συνηγόρου του Καταναλωτή, έγιναν 3.004 αναφορές συνολικά για τα καταναλωτικά αγαθά (το 22,5% του συνόλου), εκ των οποίων το 27,2% σχετιζόταν µε την παράδοση των αγαθών (ή µάλλον µε τη… µη παράδοσή τους). Το 18,04% των αναφορών σχετιζόταν µε το ηλεκτρονικό εµπόριο. Οι αναφορές αφορούσαν, σύµφωνα µε τον ΣΤΚ, κυρίως ιστοσελίδες που προβάλλουν επώνυµα προϊόντα σε ασυνήθιστα χαµηλές τιµές. Σ’ αυτή την περίπτωση δύο είναι οι πιθανές απάτες: είτε ο πελάτης να παραγγείλει και να µην παραλάβει είτε το προϊόν που θα παραλάβει να είναι αποµίµηση («µαϊµού»).
Οι κανόνες για να μην πέσουμε θύματα απάτης
Για να µην πέσει κάποιος θύµα απάτης στις ηλεκτρονικές αγορές, καλό είναι να ακολουθεί τους εξής κανόνες:
- Αγοράζουµε µάρκες που γνωρίζουµε, από καταστήµατα που γνωρίζουµε. Αν πρόκειται για άγνωστα καταστήµατα ή µεµονωµένους πωλητές, καλό είναι να διαβάζουµε πρώτα κριτικές και αξιολογήσεις.
Xρησιµοποιούµε τα πρωτόκολλα HTTPS και SSL όταν περιηγούµαστε στο ∆ιαδίκτυο. Μόνο το σύµβολο του λουκέτου δεν κάνει έναν ιστότοπο ασφαλή. - Προτιµούµε τη διεκπεραίωση της πληρωµής µε αντικαταβολή ή ηλεκτρονικά µέσα, που µας δίνουν την εκ των υστέρων δυνατότητα αµφισβήτησης µιας ηλεκτρονικής συναλλαγής, εάν προκύψει προβληµατική. Αποφεύγουµε την ολοσχερή εξόφληση των προϊόντων µέσω τραπεζικής κατάθεσης πριν από την παράδοσή τους.
- Προβληµατιζόµαστε έντονα µε τιµές που είναι υπερβολικά χαµηλές, ιδίως όταν το εύρος τους βρίσκεται αρκετά µακριά από τον συνήθη ανταγωνισµό για τα αντίστοιχα προϊόντα ή όταν πρόκειται για διαφηµιστικές καταχωρίσεις προϊόντων αποκλειστικά σε µέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς ελλοχεύει σοβαρός κίνδυνος εξαπάτησης.
- Ποτέ δεν στέλνουµε αντίγραφο της κάρτας, τον αριθµό, το PIN ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο της µέσω e-mail.
- Πραγµατοποιούµε τις διαδικτυακές αγορές µόνο σε ιστοσελίδες που χρησιµοποιούν πλήρη αυθεντικοποίηση (όπως Verified by Visa -Mastercard Secure Code).
- Οι εξαιρετικά προνοµιακές τιµές σε προϊόντα – «κράχτες» αποτελούν το δόλωµα για τους καταναλωτές.
