Του Κώστα Γκούμα και του Τάσου Μπαρμπούτη*
Τους τελευταίους μήνες υπήρξαν επανειλημμένες ανακοινώσεις και δημοσιεύματα πως η κυβέρνηση σχεδιάζει την δημιουργία «Φορέα Διαχείρισης Υδάτων» (ΦΔΥ) Θεσσαλίας, χωρίς όμως να έχουν δοθεί επίσημα στοιχεία για τον χαρακτήρα και τους στόχους αυτού του Οργανισμού.
Με την ευκαιρία της πρόσφατης σύσκεψης κυβερνητικού κλιμακίου πριν δέκα ημέρες στην Καρδίτσα, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) κ. Θ. Σκυλακάκης ανακοίνωσε πως ο ΦΔΥ θα είναι Ανώνυμη Εταιρία με την επωνυμία Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (Ο.Δ.Υ.Θ.), στον οποία θα υπαχθούν όλοι οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ) της περιοχής.
Ο ΟΔΥΘ θα έχει έδρα τη Λάρισα και θα βρίσκεται υπό την εποπτεία των υπουργείων Περιβάλλοντος, Υποδομών και Αγροτικής Ανάπτυξης.
Στην ιδιά σύσκεψη ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) κ. Λ. Αυγενάκης ανέφερε πως προχωρούν σε αυτή την πρωτοβουλία «γιατί η Θεσσαλία έχει βουλιάξει στις πλημμύρες, ενώ κατά την καλοκαιρινή περίοδο φαίνεται ότι θα έχουμε έντονα φαινόμενα ερημοποίησης» (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 13/1/2024).
Τέλος ο υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Ν. Ταχιάος δήλωσε πως «Ουσιαστικά η σημερινή συζήτηση αποτελεί μια διαβούλευση πριν από την επίσημη διαβούλευση του νομοσχεδίου που θα έρθει στη Βουλή για τη σύσταση του Ενιαίου Φορέα Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας».
Ενδιαφέρον θα είχαν μερικές παρατηρήσεις σχετικά με την χρονική στιγμή που επιλέχθηκε για την υλοποίηση αυτής της νομοθετικής πρωτοβουλίας.
Είναι γνωστό πως την περίοδο που διανύουμε, στην Θεσσαλία κυριαρχεί η αγωνία και η ανασφάλεια για το μέλλον των πληγέντων από τις πλημμύρες, για τους αγρότες – κτηνοτρόφους, αλλά και γενικότερα για την ζωή και την οικονομία στην περιοχή.
Επίσης, στην προσπάθεια αποκατάστασης και ανασυγκρότησης της Θεσσαλίας, παρατηρείται σημαντική υστέρηση στην υλοποίηση υποσχέσεων για αποζημιώσεις, καταβολή βοηθημάτων, καταγραφή ζημιών και αλλά πολλά.
Ο Αντιπεριφερειάρχης κ. Κ. Τέλιος επεσημανε πως «οι σοβαρές αρρυθμίες από τις θεομηνίες είναι δυστυχώς εμφανείς σε κάθε κλάδο της τοπικής οικονομίας αλλά και στην κοινωνία μας ! Χρειάζονται εδώ και τώρα ουσιαστικές λύσεις στα πάμπολλα προβλήματα προκειμένου να αναπτερωθούν οι ελπίδες των πληγέντων για το μέλλον» (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 15/1/2024).
Αλλά και ο ίδιος ο υπουργός ΑΑΤ δηλώνει ότι «υπάρχει αγωνία σε όλους και πολλές απορίες για την επόμενη μέρα» (ο.π.).
Ας σημειωθεί ακόμη πως για την ώρα δεν έχει παραδοθεί στην κυβέρνηση το πόρισμα της Ολλανδικής εταιρίας HVA για αξιολόγηση όσων συνέβησαν με τους κυκλώνες Ντάνιελ και Ελίας, ούτε βεβαίως οι προτάσεις τους για τον υπό δημιουργία ΦΔΥ ή Ο.Δ.Υ.Θ.
Επιπλέον δεν έχει καν ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός, ούτε υπήρξε ουσιαστική διαβούλευση για τα έργα που θα κατασκευασθούν με στόχο, όπως αναφέρει ο κ. Λ. Αυγενάκης «να οχυρώσουμε την περιοχή, ώστε να νιώσει ξανά ο κόσμος ασφαλής» (ο.π.).
Υπάρχει όμως και μια ακόμη παράμετρος που καθιστά εντελώς άκαιρη την χρονική επιλογή μιας τέτοιας νομοθετικής πρωτοβουλίας.
Είναι γνωστό πως όλες οι Αυτοδιοικητικές αρχές στην Θεσσαλία (Περιφέρεια, Δήμοι) ανέλαβαν τα καθήκοντα τους για την επόμενη πενταετία μόλις πριν λίγες ημέρες.
Είναι προφανές πως υπάρχει σοβαρή δυσκολία σε τόσο σύντομο χρόνο να ενημερωθούν, να συζητήσουν και να παρουσιάσουν μια τεκμηριωμένη κοινή θέση για όλα τα νέα ζητήματα που αναμένεται να εισαχθούν με το νομοσχέδιο, χωρίς μάλιστα να έχει δοθεί επίσημα στους ενδιαφερόμενους ούτε καν ένα προσχέδιο του.
Το ίδιο ισχύει και για τους οργανισμούς και φορείς που διαχειρίζονται το νερό στην περιοχή, αλλά και τα Επιμελητήρια και τις επιστημονικές οργανώσεις που αναμένεται να συμβάλλουν αποφασιστικά σε ένα τέτοιο διάλογο.
Υποτίθεται πως πριν δημιουργηθεί η «Ανώνυμη Εταιρία» που ανακοίνωσε ο κ. Σκυλακάκης, η κυβέρνηση θα ήθελε να διαβουλευτεί με τους φορείς που αναφέραμε και να γνωρίζει τις θέσεις τους.
Και, όπως ορθά επισημαίνει και ο έμπειρος κυβερνητικός βουλευτής Λάρισας κ. Μ. Χαρακόπουλος, «η ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας …προϋποθέτει συνεννόηση και συνεργασία όλων για την υλοποίηση (της) » (ΜΜΕ, 16/1/2024).
Κατά την άποψη μας και μόνο οι λόγοι που προαναφέραμε αρκούν ώστε ΝΑ ΑΝΑΣΤΑΛΟΥΝ οι διαδικασίες που δρομολογεί το ΥΠΕΝ για τον ΟΔΥΘ ΑΕ.
ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ η κυβέρνηση να δώσει επαρκή χρόνο στους θεσσαλικούς φορείς και οργανώσεις ώστε να υποβάλλουν τις δικές τους προτάσεις, τις οποίες έχουν υποχρέωση να λάβουν υπόψη πριν την οριστική διαμόρφωση του νομοσχέδιου.
Και ας μην ξεχνάμε πως το μοντέλο Διαχείρισης Υδάτων (ΔΥ) που θα επιλεγεί για τη Θεσσαλία θα επεκταθεί σύντομα σε όλα τα υδατικά διαμερίσματα της χώρας.
Είναι συνεπώς απορίας άξιο πως αυτή η κυβερνητική πρωτοβουλία δεν ανακοινώθηκε ευρύτερα, ώστε πανελλαδικά οι χρήστες νερού (αρδεύσεις, υδροηλεκτρική ενέργεια, πόσιμο νερό, βιομηχανία κλπ.), αλλά και ο κόσμος της επιστήμης και της οικολογίας (Πανεπιστήμια, Πολυτεχνεία, Επιμελητήρια, οργανώσεις κλπ.) να εκφέρουν γνώμη και να υποβάλλουν ιδέες και προτάσεις σε ένα τόσο σοβαρό και κορυφαίο για το περιβάλλον ζήτημα.
Και πολύ σωστά ο υπουργός ΑΑΤ επεσήμανε πως το νερό «αποτελεί ένα δημόσιο αγαθό» και η διαχείριση του πρέπει να γίνεται «με απόλυτη προσοχή», καταλήγοντας πως «Πέφτει στις πλάτες όλων μας να υλοποιήσουμε σωστά τη μεγάλη και οραματική αυτή μεταρρύθμιση γιατί χωρίς νερό δεν υπάρχει ζωή».
Όμως, παρά τις ορθές αυτές επισημάνσεις του κ. υπουργού, η δήλωση του ότι «Με τον Οργανισμό Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας – στον οποίο θα ενσωματωθούν οι 53 υπάρχοντες ΤΟΕΒ και ο ένας ΓΟΕΒ – θα μπει τάξη στο σημερινό χάος» (ΜΜΕ, 11/1/2024) περιόρισε ουσιαστικά την εμβέλεια της κυβερνητικής πρωτοβουλίας, από φορέα ΔΥ σε μια απλή συνένωση η έστω εξυγίανση και λειτουργικό εκσυγχρονισμό των ΤΟΕΒ, που όπως φαίνεται είναι ο βασικός στόχος του νομοσχεδίου.
[Σημ. : η εξαγγελία «για συγκρότηση Επιτροπής από ΤΟΕΒ της Θεσσαλίας για ενεργό συμμετοχή στη διαμόρφωση του νέου λειτουργικού πλαισίου» (ο.π.), έχοντας αγνοήσει επιστημονικούς και άλλους φορείς, προφανώς δεν ισοδυναμεί με διάθεση καλοπροαίρετου διαλόγου].
Συμπερασματικά, η πρωτοβουλία της κυβέρνησης, ανεξάρτητα από τις προθέσεις της, αντικειμενικά αφορά σε μείζονα περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά ζητήματα, τα οποία είναι πρακτικά αδύνατο να συζητηθούν σε ….δεκαπέντε ημέρες, όπως ακούστηκε ότι θα είναι ο χρόνος της σχετικής διαβούλευσης από την κατάθεση του νομοσχεδίου.
Και στο σημείο αυτό σκόπιμο είναι να θυμίσουμε την σχετική τοποθέτηση του Πρωθυπουργού κ. Κ. Μητσοτάκη στην ΔΕΘ, αμέσως μετά τις πλημμύρες, όπου αναφερόμενος στο θέμα του ΟΔΥΘ δήλωσε πως αναμένει πρώτα την πρόταση της Ολλανδικής HVA για το θέμα (ΜΜΕ, 18/9/23).
Δεσμεύτηκε επίσης τότε ο ΠΘ πως «Αυτήν τη συζήτηση θα την κάνουμε σε διαβούλευση με την τοπική κοινωνία της Θεσσαλίας» και πως «το ζήτημα αυτό…. είναι εθνικής σημασίας (και πρέπει) να αναδειχθεί σε εθνικό επίπεδο».
Πως λοιπόν μπορούν όλα αυτά να πραγματοποιηθούν στις τόσο δύσκολες και απρόσφορες συνθήκες που περιγράψαμε ;
Πως συμβιβάζονται οι πρωθυπουργικές δεσμεύσεις με την στάση του υπουργικού κλιμακίου και ιδιαίτερα την «βιασύνη» του YΠΕΝ να υλοποιήσει – σχεδόν χωρίς συζήτηση – την δημιουργία μιας Ανώνυμης Εταιρίας στη θέση ενός Οργανισμού ΔΥ ;
Προφανείς εξηγήσεις για εμάς δεν υπάρχουν. Εκτός πια εάν υπάρχουν σκοπιμότητες για «fast track» διαδικασίες, κάτι που εμείς αδυνατούμε να αντιληφθούμε και, κυρίως, να αποδεχθούμε.
Σχετικά με τον χαρακτήρα και τους στόχους που, κατά την δική μας κρίση, θα έπρεπε να έχει ο ΦΔΥ θα επανέλθουμε σε επόμενη παρέμβαση μας.
Τώρα προέχει οι φορείς της Θεσσαλίας, με επικεφαλής την Περιφέρεια, την ΠΕΔ, τα Επιμελητήρια, τους ΤΟΕΒ και τις αγροτικές οργανώσεις, να αποτρέψουν την δημιουργία τετελεσμένων, να διατυπώσουν τεκμηριωμένα την δική τους θέση για το μέλλον της διαχείρισης του νερού στη Θεσσαλία και να ενώσουν τις προσπάθειες τους, πανελλαδικά ει δυνατόν, στο μείζον αυτό πολιτικό θέμα.
*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,
*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
