Ο εθισμός στο φαγητό μπορεί να συνδέεται με διατροφικές διαταραχές όπως η βουλιμία ή η παχυσαρκία και γίνεται πολλές φορές ως αντίδραση σε ένα αρνητικό συναίσθημα. Καταντά δηλαδή η παρατεταμένη επιθυμία για φαγητό ψυχολογικής φύσεως πρόβλημα αφού δεν γίνεται μόνο για την εξυπηρέτηση και την ικανοποίηση του αισθήματος της πείνας αλλά ανάγεται σε καταναγκαστική σκέψη που οδηγεί στην καταστρατηγημένη ανάγκη κατανάλωσης φαγητού.
Ο εθισμός στο φαγητό είναι όταν ένα άτομο εξαρτάται από ορισμένα είδη τροφίμων. Τα τρόφιμα που συμβάλλουν στον εθισμό είναι συνήθως ανθυγιεινά, όπως τα τσιπς, τα γλυκά, ή το λευκό ψωμί.
Τι είναι ο εθισμός στο φαγητό;
Ο εθισμός στο φαγητό συνδέεται στενά με τις διατροφικές διαταραχές. Τέτοιες μπορεί να είναι η παχυσαρκία, η βουλιμία και άλλες. Μια θεωρία είναι ότι οι ασθενείς αναπτύσσουν χημική εξάρτηση από συγκεκριμένα τρόφιμα. Αυτό γίνεται με παρόμοιο τρόπο που κάποιοι άλλοι αναπτύσσουν εξάρτηση στο αλκοόλ, ή στη νικοτίνη.
Η κατανάλωση τροφίμων προκαλεί χημικές αντιδράσεις. Εκκρίνεται ντοπαμίνη, η οποία δρα ως “ανταμοιβή” και συνοδεύεται από ευχάριστα συναισθήματα στο άτομο. Αυτή και άλλες χημικές ουσίες μπορούν επίσης να λειτουργήσουν ως προσωρινή “λύτρωση” από τη συναισθηματική δυσφορία.
Ωστόσο, άλλη έρευνα δείχνουν ότι δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να δείχνουν ότι τα τρόφιμα έχουν τις ίδιες εθιστικές ιδιότητες με το αλκοόλ, ή τα τσιγάρα. Αυτή η έρευνα έδειξε ότι ο όρος “εθισμός στο φαγητό” είναι παραπλανητικός. Αυτό το λένε επειδή -ως όρος- υπονοεί ότι τα ίδια τα συστατικά είναι εθιστικά.
Ο εθισμός μπορεί να χωριστεί σε δύο κατηγορίες:
Εθισμός σε μια ουσία, όπως ένα φάρμακο
Εθισμός σε μια συμπεριφορά, όπως το φαγητό
Αν και ο εθισμός στο φαγητό μπορεί να συμβάλει στην παχυσαρκία, δεν είναι ο μόνος παράγοντας. Μέχρι και το 10% των ανθρώπων με εθισμό στο φαγητό είναι λιποβαρή, ή με κατάλληλο βάρος, αλλά όχι παχύσαρκα άτομα.
Ποιες τροφές σχετίζονται με τον εθισμό στο φαγητό;
Πιστεύεται ότι οι πλούσιες σε ζάχαρη, λίπος, ή άμυλο τροφές συνδέονται στενότερα με τον εθισμό στο φαγητό.
Η Κλίμακα Διατροφικού Εθισμού του Yale είναι ένα ερωτηματολόγιο σχεδιασμένο για να βοηθήσει στη διάγνωση του προβλήματος. Σύμφωνα με τα όσα έχουν απαντήσει χιλιάδες άνθρωποι, οι πιο εθιστικές τροφές είναι:
Τσιπς
Τηγανητές πατάτες
Γλυκά
Σοκολάτα
Μπισκότα
Άσπρο ψωμί
Ζυμαρικά
Παγωτό
Εθισμός στο φαγητό: Με αυτά τα συμπτώματα εκδηλώνεται
Τα συμπτώματα μπορεί να είναι σωματικά, συναισθηματικά και κοινωνικά. Αυτά περιλαμβάνουν:
Ψυχαναγκαστική επιθυμία για φαγητό
Διαρκής ενασχόληση με την απόκτηση και κατανάλωση τροφής
Εξάρσεις υπερφαγίας, ή καταναγκαστική κατανάλωση φαγητού
Επαναλαμβανόμενες προσπάθειες διακοπής της υπερφαγίας, ακολουθούμενες από υποτροπές
Απώλεια ελέγχου για την ποσότητα, την συχνότητα και του τόπου που τρώει το άτομο
Αρνητικές επιπτώσεις στην οικογενειακή ζωή, την κοινωνικοποίηση και τα οικονομικά
Ανάγκη κατανάλωσης φαγητού για συναισθηματική απελευθέρωση
Το άτομο γευματίζει σε απομόνωση για να αποφευχθεί η προσοχή
Κατανάλωση τροφής μέχρι το σημείο της σωματικής δυσφορίας ή του πόνου
O εθισμός στο φαγητό μπορεί επίσης να επιφέρει αρνητικά συναισθήματα, όπως:
Ντροπή
Ενοχές
Δυσφορία
Μειωμένη αυτοεκτίμηση
Ο εθισμός στο φαγητό μπορεί επίσης να προκαλέσει φυσικές αντιδράσεις, όπως:
Έντονο περιορισμό τροφής
Καταναγκαστική άσκηση/γυμναστική
Έμετος που αυτο-προκαλείται από τον ασθενή
Εθισμός στο φαγητό: Θεραπεία και διαχείριση
Η θεραπεία για την εξάρτηση από τα τρόφιμα εστιάζει στις συναισθηματικές, σωματικές και ψυχολογικές ανάγκες του ατόμου.
Επίκεντρο είναι η διακοπή της καταστροφικής συνήθειας της χρόνιας υπερκατανάλωσης φαγητού. Στόχος είναι να αντικατασταθούν οι δυσλειτουργικές διατροφικές συνήθειες με υγιείς. Ταυτόχρονα να αντιμετωπιστούν προβλήματα, όπως η κατάθλιψη και το άγχος.
Οι θεραπείες που θεωρούνται αποτελεσματικές είναι:
Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία. Στοχεύει στο να αλλάξει τον τρόπο και να δημιουργήσει νέους μηχανισμούς αντιμετώπισης για τους παράγοντες που προκαλούν την εξάρτηση από τα τρόφιμα. Μπορεί να γίνει μεμονωμένα ή σε μια ομάδα με άλλους.
Φάρμακα. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανακούφιση των συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους.
Θεραπεία με επίκεντρο την λύση. Επικεντρώνεται στην εξεύρεση λύσεων για συγκεκριμένα θέματα στη ζωή ενός ατόμου. Προβλήματα δηλαδή που του προκαλούν άγχος και υπερκατανάλωση τροφής.
Θεραπεία τραύματος. Στοχεύει στο να αντιμετωπίσει ένα συγκεκριμένο τραύμα, που σχετίζεται, ή προκαλέσει εθισμό στα τρόφιμα.
Διατροφική συμβουλευτική και διατροφικός προγραμματισμός. Βοηθάει το άτομο να αναπτύξει μια υγιή προσέγγιση στις επιλογές τροφίμων.
Εθισμός στο φαγητό: Αλλαγές στον τρόπο ζωής που μπορεί να σας βοηθήσουν
Αντικαταστήστε τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τα γλυκά με θρεπτικές τροφές
Αποφύγετε την καφεΐνη
Μην ενδίδετε άμεσα στην… λαχτάρα για φαγητό. Δώστε χρόνο να υποχωρήσει. Δείξτε εγκράτεια για 2-5 ημέρες με μόνο τρία ισορροπημένα γεύματα την ημέρα
Πίνετε άφθονο νερό
Να τρώτε πάντα στο τραπέζι. Να εστιάζετε στο φαγητό και να μασάτε αργά
Προετοιμάστε μια λίστα με υγιεινές τροφές πριν πάτε για ψώνια. Μείνετε σε αυτή την λίστα!
Να μαγειρεύετε τα γεύματά σας στο σπίτι
Να ασκείστε τακτικά
Να κοιμάστε καλά
Προσπαθήστε να μειώσετε το εργασιακό στρες και το κοινωνικό άγχος
