Γράφει ο Σόλων Κωτούλας
Επειδή τελευταία σε επίπεδο Δήμου πολλοί σχετικοί αλλά και άσχετοι με το αντικείμενο, ασχολήθηκαν και έκανα και προτάσεις για την τοποθέτηση απινιδωτών σε δημόσιους χώρους και χώρους άθλησης, με αναγκάζουν να αναφερθώ στο τι είναι και πως λειτουργεί ο απινιδωτής.
Και κυρίως ο αυτόματος απινιδωτής, ο οποίος είναι ο λιγότερο επικίνδυνος στη χρήση του από άτομα ανεκπαίδευτα. Εδώ θα πρέπει να σημειώσω ότι η χρήση του όσο επιτυχής και να είναι, χωρίς την παράλληλη αναπνευστική ανάταξη δεν δίδει αποτελέσματα διότι όταν ένας ασθενείς παραμείνει χωρίς οξυγόνο για πάνω από 4 λεπτά καθίσταται κλινικά νεκρός, έστω και αν η καρδιά του επαναλειτουργήσει πλήρως. Συμπερασματικά, η χρήση απινιδωτή με παράλληλη καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ), είναι αυτή που δίδει αποτελέσματα. Και επομένως καλό θα είναι, όπου υπάρχει απινιδωτής , να υπάρχει και εκπαιδευμένο άτομο με βασικές γνώσεις ΚΑΡΠΑ που θα τον χειρίζεται για να έχει νόημα η ύπαρξή του!
Ο αυτόματος εξωτερικός απινιδωτής (Automated External Defibrillator – AED) είναι μια φορητή συσκευή που αναλύει τον καρδιακό ρυθμό και αν διαγνώσει κάποιο πρόβλημα το οποίο χρίζει απινίδωσης, τότε προχωράει στην απινίδωση για να επαναφέρει τον καρδιακό ρυθμό στην σωστή συχνότητά του.
Αν και παλαιότερα, οι απινιδωτές ήταν περίπλοκοι και δύσχρηστοι που μόνο επαγγελματίες υγείας με εκτεταμένη εκπαίδευση στην ερμηνεία του καρδιακού ρυθμού μπορούσαν να τους χρησιμοποιήσουν, σήμερα οι απινιδωτές που χρησιμοποιούνται δεν περιορίζονται μόνο στα τμήματα επειγόντων των νοσοκομείων, αλλά πλέον τοποθετούνται σε δημόσιους χώρους, ξενοδοχεία, υπουργεία, συνεδριακούς και εκθεσιακούς χώρους, αεροδρόμια, γήπεδα, γυμναστήρια, χώρους συναυλιών, πλοία, χιονοδρομικά κέντρα, σχολεία, ναούς, εργοστάσια, ιδιωτικές εταιρίες, περιπολικά αστυνομίας, πυροσβεστικά οχήματα και ακόμα και σε κατοικίες.
Ο αυτόματος εξωτερικός απινιδωτής αποτελείται από έναν μικρό υπολογιστή (μικροεπεξεργαστή), ηλεκτρικά κυκλώματα και αυτοκόλλητα επιθέματα ηλεκτροδίων. Τα ηλεκτρόδια που επικολλούνται στο στέρνο του ασθενή, συλλέγουν πληροφορίες για τον καρδιακό ρυθμό. Ο μικροεπεξεργαστής με την φιλοσοφία ενός κλασικού καρδιογράφου αναλύει τον καρδιακό ρυθμό και αν απαιτείται συνιστά απινίδωση. Η απινίδωση (ηλεκτρικό ερέθισμα) χορηγείται μέσω των επικολλημένων στο στήθος ηλεκτροδίων, στην καρδιά. Η απινίδωση στιγμιαία αδρανοποιεί την καρδιά που σταματά κάθε δραστηριότητα και της δίνει την ευκαιρία να ξαναρχίσει με φυσιολογική ηλεκτρική δραστηριότητα και να συνεχίσει να χτυπά αποτελεσματικά.
Οι περισσότεροι αυτόματοι εξωτερικοί απινιδωτές είναι σχεδιασμένοι για να χρησιμοποιούνται, υπό οποιεσδήποτε περιστάσεις, σε έκτακτες περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει άμεση ιατρική βοήθεια και μπορούν να χρησιμοποιηθούν από οποιοδήποτε πολίτη ηλικίας άνω των 12 ετών που έχει παρακολουθήσει ειδικά εκπαιδευτικά σεμινάρια καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ), δηλαδή, χρήση του αυτομάτου εξωτερικού απινιδωτή και της τεχνητής αναπνοής.
Παρότι οι πρόοδοι στην επείγουσα καρδιακή φροντίδα συνεχίζουν να βελτιώνουν τις πιθανότητες επιβίωσης από καρδιακή ανακοπή, αυτή παραμένει παγκοσμίως βασική αιτία θανάτου. Οι περισσότεροι θάνατοι από καρδιακή ανακοπή συμβαίνουν αιφνίδια, εκτός νοσοκομείου, χωρίς ή με ελάχιστη προειδοποίηση, από ένα σύνδρομο που αποκαλείται αιφνίδιος καρδιακός θάνατος. Το συχνότερο αίτιο της αιφνίδιας καρδιακής ανακοπής είναι μια διαταραχή του καρδιακού ρυθμού που ονομάζεται κοιλιακή μαρμαρυγή (Ventricular Fibrillation – VF) και η οποία πρέπει άμεσα (εντός 3 λεπτών) να αναταχθεί (διορθωθεί) με ηλεκτρική απινίδωση (ασυγχρόνιστη κένωση συνεχούς ηλεκτρικού ρεύματος) με την βοήθεια του απινιδωτή ώστε να αποκατασταθεί φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός.
Ηλεκτροκαρδιογράφημα με εικόνα κοιλιακής μαρμαρυγής.
Χαρακτηριστικά στις καρδιακές κοιλίες επικρατεί ένας χαώδης ρυθμός με συχνότητα ερεθισμάτων 300-4000 ανά λεπτό, διάφορα τμήματα του κοιλιακού μυοκαρδίου συσπώνται και χαλαρώνουν χωρίς κανένα συντονισμό και οι κοιλίες παύουν να εκτελούν μια οργανωμένη συστολή.
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η ανυπαρξία αποτελεσματικής κοιλιακής σύσπασης, η διακοπή της κυκλοφορίας και τελικά ο θάνατος αν δεν αντιμετωπισθεί άμεσα με ηλεκτρική ανάταξη.
Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε ανεξαρτήτου φύλου και ηλικίας και χωρίς προειδοποίηση, αλλά πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν τα άτομα με γνωστά καρδιολογικά νοσήματα (στηθάγχη, έμφραγμα του μυοκαρδίου), που έχουν υποστεί καρδιολογικές χειρουργικές επεμβάσεις (Bypass, αγγειοπλαστική, κ.α.) καθώς επίσης και άτομα με ύποπτο κληρονομικό ιστορικό (συγγενείς με ιστορικό καρδιολογικών νοσημάτων, αιφνίδιου θανάτου κ.α.).
Είναι βασικό η απινίδωση να χορηγείται άμεσα μετά την καρδιακή ανακοπή. Εάν η καρδιά δεν αναταχθεί σε φυσιολογικό ρυθμό εντός 5-7 λεπτών, η κοιλιακή μαρμαρυγή θα αποβεί μοιραία. Εάν απινιδωθεί εντός του πρώτου λεπτού από την καρδιακή ανακοπή οι πιθανότητες επιβίωσης του ασθενούς είναι περίπου 90%. Για κάθε λεπτό που καθυστερεί η απινίδωση, η επιβίωση μειώνεται κατά 7-10%. Εάν καθυστερήσει πάνω από 10 λεπτά, οι πιθανότητες επιβίωσης στους ενήλικες είναι κάτω του 5%.
Η αλυσίδα επιβίωσης:
Κομβικό σημείο στην αλυσίδα επιβίωσης του ασθενούς που υπέστη καρδιακή προσβολή μέχρι ένας απινιδωτής να γίνει διαθέσιμος, είναι η άμεση εφαρμογή της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ), μιας τεχνικής εφαρμογής τεχνητού αερισμού και υποστήριξης της κυκλοφορίας, που έχει στόχο την παροχή έστω και μικρού βαθμού οξυγόνωσης και αιμάτωσης των ζωτικών οργάνων του σώματος προσωρινά έως την τελική αποκατάσταση της αναπνοής και της κυκλοφορίας και μπορεί να αποβεί σωτήρια αν εφαρμοσθεί έγκαιρα (εντός 4 λεπτών από την στιγμή της αναπνευστικής ή καρδιοαναπνευστικής ανακοπής).
Η αλυσίδα επιβίωσης με μια σειρά δράσεων, που όταν γίνουν σωστά δίνουν στον ασθενή με την καρδιακή προσβολή περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης, έχει ως εξής:
- Ο πρώτος κρίκος στην αλυσίδα επιβίωσης είναι η άμεση αναγνώριση της καρδιακής ανακοπής και η ενεργοποίηση του συστήματος πρώτων βοηθειών, με τη κλήση του 166 (Ε.Κ.Α.Β.) για την άμεση διακομιδή του ασθενούς στο νοσοκομείο όπου θα παρακολουθείτε πλέον από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό.
- Ο επόμενος κρίκος στην αλυσίδα επιβίωσης είναι η άμεση έναρξη της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ), με έμφαση στις θωρακικές συμπιέσεις μέχρι να γίνει διαθέσιμος ένας απινιδωτής.
- Μετά την άμεση ΚΑΡΠΑ, ο επόμενος κρίκος είναι η γρήγορη απινίδωση. Αυτόματοι εξωτερικοί απινιδωτές μπορεί να είναι διαθέσιμοι προς χρήση από τους παρευρισκόμενους ή τον πρώτο άνθρωπο που θα φτάσει στον ασθενή.
- Όταν φτάσει η μονάδα με τους διασώστες, ο επόμενος κρίκος στην αλυσίδα επιβίωσης είναι η αποτελεσματική εξειδικευμένη φροντίδα ανάνηψης. Αυτή περιλαμβάνει χορήγηση φαρμάκων, χρήση ειδικών αναπνευστικών συσκευών και τη χορήγηση επιπλέον απινιδώσεων εάν αυτές απαιτούνται.
Αν και υπάρχουν ειδικά εκπαιδευτικά σεμινάρια καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ) και χρήσης του αυτομάτου εξωτερικού απινιδωτή και συνιστώνται για όσους διαχειρίζονται ένα πρόγραμμα απινίδωσης δημόσιας πρόσβασης, δεν απαιτείται ιδιαίτερη εκπαίδευση για τη χρήση μόνο του αυτόματου εξωτερικού απινιδωτή. Αυτές οι συσκευές δίνουν φωνητικές εντολές για να βοηθούν κάποιον ανειδίκευτο στην επιτυχή χρήση της συσκευής. Είναι σημαντικό οι παρευρισκόμενοι που γίνονται μάρτυρες μιας αιφνίδιας καρδιακής ανακοπής να δράσουν άμεσα. Εάν κάποιος δεν χρειάζεται απινίδωση, η συσκευή δεν θα χορηγήσει απινίδωση. Δεν είναι δυνατόν να βλάψετε κάποιον με έναν αυτόματο εξωτερικό απινιδωτή, αφού οι απινιδωτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για να σώσουν τη ζωή κάποιου.
Η χρήση του αυτόματου εξωτερικού απινιδωτή:
- Ανεξαρτήτως του κατασκευαστή του αυτόματου εξωτερικού απινιδωτή που χρησιμοποιείται, η μόνη απαραίτητη γνώση για να λειτουργήσει ο απινιδωτής είναι να πιέσουμε το κουμπί «ON».
- Μόλις ανοίξει ο αυτόματος εξωτερικός απινιδωτής, σας δίνει φωνητικές οδηγίες με φωνή που παράγεται από υπολογιστή, και σας καθοδηγεί στην υπόλοιπη διαδικασία.
- Θα σας δώσει οδηγίες να τοποθετήσετε ένα σετ αυτοκόλλητες επιφάνειες ηλεκτροδίων στο γυμνό στήθος του θύματος, εάν είναι απαραίτητο και να συνδέσετε το βύσμα των ηλεκτροδίων με τον απινιδωτή.
- Στη συνέχεια ο αυτόματος απινιδωτής θα κάνει αυτόματη ανάλυση του ρυθμού του ηλεκτροκαρδιογραφήματος του ατόμου για να καθορίσει εάν απαιτείται απινίδωση. Είναι σημαντικό να μην υπάρχει καμία επαφή με τον ασθενή όσο η συσκευή κάνει ανάλυση του ηλεκτροκαρδιογραφήματος. Εάν εκείνη τη στιγμή αγγίζουν ή μετακινούν τον άρρωστο το ηλεκτροκαρδιογράφημα μπορεί να μην είναι ακριβές.
- Εάν η συσκευή εκτιμήσει ότι απαιτείται απινίδωση, θα φορτιστεί αυτόματα και θα σας πει να πιέσετε το κουμπί που θα κάνει την εκφόρτιση. Προσοχή, για την δικιά σας και των άλλων προστασία την ώρα που πιέζεται το κουμπί εκφόρτισης δεν πρέπει κανείς να αγγίζει τον ασθενή. Αν ένας αυτόματος εξωτερικός απινιδωτής ανιχνεύσει κανονικό καρδιακό ρυθμό σε καμία περίπτωση δεν επεμβαίνει και πέφτει σε αδράνεια. Για τυχόν αστοχία ή λάθος οι αυτόματοι εξωτερικοί απινιδωτές έχουν ειδικές δικλίδες ασφαλείας και σε κάθε περίπτωση «κλειδώνει την λειτουργία του».
- Μόλις γίνει η εκφόρτιση θα σας καλέσει να συνεχίσετε την ΚΑΡΠΑ.
Χρήση του αυτόματου εξωτερικού απινιδωτή HeartSine samaritan PAD 350P (en)
Η χρήση του αυτόματου εξωτερικού απινιδωτή σε παιδιά:
Αν και η κοιλιακή μαρμαρυγή είναι συχνότερη σε ενήλικες από ότι σε παιδιά, αναγνωρίζεται ότι συμβαίνει συχνότερα στα παιδιά από ότι αρχικά πιστευόταν. Το πρόβλημα με τη χρήση απινιδωτή σε παιδιά, εκτός της περίπτωσης που η καρδιά του παιδιού έχει κάποιο μέγεθος, είναι το ποσό του ρεύματος που θα χορηγηθεί (αρχικά προοριζόμενο για την καρδιά ενήλικα) θα μπορούσε να τραυματίσει την πολύ μικρότερη καρδιά του παιδιού και να εμποδίσει την ανάνηψη.
- Εάν το παιδί έχει την ανάπτυξη ενός τυπικού 8χρονου, ακολουθείται πρωτόκολλο απινίδωσης ενηλίκων.
- Για παιδιά άνω του ενός έτους αλλά με ανάπτυξη μικρότερη από ένα 8χρονο, οι κατασκευάστριες εταιρίες απινιδωτών παρέχουν καλώδια που μπορούν να μειώσουν τη ποσότητα ενέργειας που εκφορτίζει ο απινιδωτής, και τον κάνει ασφαλή για παιδιατρική χρήση. Όταν χρησιμοποιείται ο αυτόματος εξωτερικός απινιδωτής σε παιδί, συνδέεται το παιδιατρικό καλώδιο. Όταν χρησιμοποιείται ο απινιδωτής σε ενήλικα (από 8 ετών και άνω), τότε συνδέεται το καλώδιο ενηλίκων.
- Η χειροκίνητη απινίδωση είναι η μέθοδος εκλογής για βρέφη, όμως αν ο μόνος διαθέσιμος απινιδωτής είναι αυτόματος, συνιστάται η χρήση του με παιδιατρικό καλώδιο για τη βρεφική απινίδωση.
Πηγη : Ελληνικό Ινστιτούτο Καρδιαγγειακών Νοσημάτων
ΣΟΛΩΝ ΚΩΤΟΥΛΑΣ
Ιατρός Παθολόγος
Αντιπρόεδρος Επαγγελματικής Ενώσεως Παθολόγων Ελλάδος
ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ
