Άρθρο Μικέλη Χατζηγάκη: «Που το πάει ο Ερντογάν;»
Η σημερινή βαθιά κρίση με την Τουρκία φανερώνει ενδιαφέροντα στοιχεία. Πρώτον, ο Ερντογάν έχει σοβαρή και μακροπρόθεσμη στρατηγική για τον ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή της Ευρασίας. Στρατηγική η οποία έχει σχεδιαστεί από καιρό, αποκαλύπτεται τμηματικά και βασίζεται στο νεοθωμανισμό που επικαιροποιήθηκε με το «δόγμα Νταβούτγλου». Δεύτερον, η «Γερμανική Ευρώπη» δεν δείχνει διατεθειμένη να σηκώσει ανάστημα απέναντι στην Τουρκία. Η καγκελάριος Μέρκελ, αδιαφιλονίκητη ηγέτης της Ευρώπης, σηκώνει διαρκώς ομπρέλα προστασίας στον Ερντογάν. Άλλωστε, η Γερμανία έχει μεγάλα οικονομικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα στην Τουρκία. Τρίτον, οι Ελληνικές κυβερνήσεις της προηγούμενης δεκαετίας (2009 – 2019) απλά απέφευγαν το πρόβλημα. Ουδεμία σοβαρή προετοιμασία είχε γίνει από το 2009 και μετά. Η εθνική μας στρατηγική το 2009 – 2019 ήταν «δεν θα ασχοληθούμε μαζί τους εφόσον δεν ασχολούνται μαζί μας». Μέγα λάθος. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το SIPRI, η Ελλάδα μείωνε συνεχώς τους εξοπλισμούς της: από $9.5 δις το 2009 έπεσε στα $4.8 δις το 2014 και $5.7 δις το 2019. Αντίθετα, η Τουρκία διαρκώς αύξανε τους εξοπλισμούς της: $12 δις το 2015, $14.4 δις το 2016, $20.4 δις το 2019. Και τώρα βρισκόμαστε προ εκπλήξεων. Τέταρτον, η κρίση αυτή φανερώνει την αλλαγή της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Η Αμερική – και ευρύτερα η Δύση – δεν φαίνεται είτε να θέλει είτε να μπορεί να διαδραματίσει τον ηγετικό ρόλο που είχε μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό δημιουργεί κενά. Και η Τουρκία προσπαθεί να καλύψει το κενό στην Μεσόγειο και να γίνει ο de facto ηγέτης και ο «ντίλερ» της περιοχής. Ο φόβος να παίξει τόσο ισχυρό ρόλο η Τουρκία έχει ξυπνήσει και τα αντανακλαστικά άλλων παικτών της περιοχής όπως είναι το Ισραήλ, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η πραγματικότητα είναι ότι το διπλωματικό παιχνίδι είναι ακόμα ανοιχτό και πολυσύνθετο και δεν δύναται για απλοϊκές αναλύσεις. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν ο Ερντογάν θέλει πραγματικά ή δεν θέλει πολεμική σύρραξη. Πάντως, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το θερμό επεισόδιο. Και η Γερμανική Ευρώπη δεν φαίνεται να θέλει να πάρει οποιοδήποτε σοβαρό μέτρο ενάντια στην επιθετική τακτική του Ερντογάν. Από την άλλη μεριά, η Τουρκία έχει πολλά ανοιχτά στρατιωτικά μέτωπα (π.χ. Συρία, Λιβύη, Αζερμπαϊτζάν) και μια κλονισμένη οικονομία. Ωστόσο, είναι αισθητά αναβαθμισμένη στην νέα γεωπολιτική σκακιέρα όπου ο διπολισμός έχει δώσει την θέση του σε ένα πολύ-πολικό παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Με τα δεδομένα αυτά ο σουλτάνος προσπαθεί μέσω των απειλών και των εκβιασμών να επωφεληθεί της νέας κατάστασης.
Ερώτημα: Και εμείς τι πρέπει να κάνουμε; Θεωρώ ότι πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειες μας και στο διπλωματικό και στο στρατιωτικό σκέλος. Για παράδειγμα, εκτός από τα Rafale θα πρέπει να αγοράσουμε και Mirage 2000 τα οποία όχι μόνο είναι ετοιμοπαράδοτα αλλά έχουμε ήδη εκπαιδευμένους πιλότους να πετάξουν άμεσα σε περίπτωση θερμού επεισοδίου. Επίσης, η Ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να ασκήσει σημαντική πίεση στην ΕΕ για να παρθούν αυστηρά μέτρα. Ήδη ο Νίκος Δένδιας έκανε μια σκληρή, αλλά σωστή, δήλωση για τις μεγάλες ευθύνες της Ευρώπης. Συγχρόνως, η κυβέρνηση μπορεί να αξιοποιήσει το Ελληνικό λόμπι στις ΗΠΑ ως μοχλό πίεσης στον νέο πρόεδρο, ειδικά τώρα που τα δεδομένα μεταβάλλονται. Η Ελλάδα θα πρέπει να διεκδικήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων για να μπορέσει να βρεθεί μπροστά από τις εξελίξεις.
